Sektor budowlany w Kanadzie

Sektor budowlany jest jedną z największych i najważniejszych gałęzi przemysłu Kanady, biorąc pod uwagę liczbę działających firm i instytucji, zróżnicowanie pod względem działalności oraz liczbę zatrudnionych osób.

W sektorze tym wyróżnić należy przede wszystkim budownictwo mieszkaniowe, komercyjne oraz budowy obiektów związanych z infrastrukturą oraz inżynierią lądową, a także renowacja i remonty oraz inne prace budowlane. Według danych jednej z największych kanadyjskich instytucji budowlanej, Rady Sektora Budowlanego (The Construction Sector Council, BuildForce Canada), sektor ten wytwarza 7 proc. kanadyjskiego PKB, co stanowi ok. 280 miliardów CAD. Od 2010 roku roczny wzrost PKB Kanady wynosi średnio 2,5 proc. dla wszystkich gałęzi przemysłu, a dla sektora budowlanego 2,8 proc.

Sektor budowlany zatrudnia około 1,4 mln pracowników, co oznacza, że jedna na 14 osób zatrudnionych w Kanadzie pracuje właśnie w branży budowlanej. Pracownicy budowlani wykonują pracę o średniej wartości 241 miliardów CAD rocznie. Od 1996 r. łączne zatrudnienie w sektorze zwiększyło się o prawie 700 tys. pracowników. Kanadyjski sektor budowlany to 5 rynek świata i szacuje się, że do 2024 r. zatrudni ok. 322 tys. nowych pracowników (będzie to wzrost o 7 proc.). W 2017 r. 36 proc. zatrudnionych pracowało w Ontario, następnie w prowincji Quebec (18 proc.), Albercie (17 proc.) i Kolumbii Brytyjskiej (16 proc.).

Na terenie Kanady istnieje ponad 368 tysięcy przedsiębiorstw budowlanych, przy czym znaczącą ich większość stanowią prywatni kontraktorzy budownictwa mieszkaniowego. Przeciętna kanadyjska firma budowlana to małe przedsiębiorstwo. W sektorze mieszkaniowym prawie 70 proc. firm zatrudnia mniej niż pięciu pracowników.

Ogólna charakterystyka sektora

Kanada jest uważana za jeden z największych na świecie rynków mieszkaniowych, przemysłowych, komercyjnych, instytucjonalnych i rozwoju infrastruktury. Kanadyjska infrastruktura i sektor budowlany odnotowały ogromny wzrost w ciągu ostatnich 10 lat. Działalność budowlana w Kanadzie jest napędzana przez rządowe inwestycje w infrastrukturę, cenę ropy naftowej, popyt na mieszkania, imigrację i inwestycje sektora prywatnego w budownictwo komercyjne.

Za sprawą rosnącej emigracji kanadyjskie miasta i aglomeracje w ciągu najbliższych 20 lat będą się znacząco rozrastać. Szacuje się, że do 2056 r. populacja Kanady przekroczy 42,5 miliona osób (obecnie jest to 38,2 miliona). Przewiduje się również, że w latach 2013–2041 emigracja stanowić będzie 73 proc. całego wzrostu populacji, a przyrost naturalny – pozostałe 27 proc. Szybki przyrost populacji Kanady niesie za sobą większy popyt na nowe mieszkania, rewitalizację dotąd istniejących budynków, poprawę oraz rozbudowę dotychczasowej infrastruktury, co przyciągnie liczne nowe inwestycje w sektorze budowlanym.

Organizacja rynku sektora budowlanego w Kanadzie

W Kanadzie i w pozostałych państwach członkowskich Północnoamerykańskiego Układu o Wolnym Handlu obowiązuje Północnoamerykański System Klasyfikacji Przemysłu (North American Industry Classification  System – NAICS), według którego sektor budowlany jest oznaczony numerem 23 (Construction – NAICS 23).

Sektor ten jest podzielony w systemie NAICS na:

• 236 – Budowa budynków (Construction of Buildings) w tym: 2361 – Budownictwo mieszkaniowe – Residential Building Construction oraz 2362 – Budownictwo budynków niemieszkalnych – Non-residential Building Construction;
• 237 – Budowa ciężkich konstrukcji i inżynierii lądowej (Heavy and Civil Engineering Construction);
• 238 – Wykonawcy specjalistyczni (Specialty Trade Contractors).

Terminologia branży budowlanej

W stosunku do firm działających w budownictwie używane są następujące określenia: generalny wykonawca (general contractor), wykonawca projektu (design-builder), wykonawca spekulacyjny (speculative builder), wykonawca operacyjny (operative builder) i kierownik budowy (construction manager).

Stosowane określenie zależy od zakresu projektu, za który odpowiada dana firma, stopnia odpowiedzialności i ryzyka, jakie ponosi, rodzaju inwestycji, którą wykonuje, oraz tego, czy pracuje na podstawie umowy z właścicielem czy na własny rachunek.

Generalni wykonawcy zazwyczaj realizują budowę na podstawie umowy z klientem (właścicielem terenu i budynku lub budowli, która ma zostać wykonana) i realizacji projektów, które wymagają wykonania kilku specjalistycznych robót budowlanych. Bardzo często generalny wykonawca zleca innym firmom podwykonawstwo niektórych, specjalistycznych robót.

Wykonawcy projektu mają zbliżone zadania do generalnych wykonawców z tą różnicą, że przy inwestycji budowlano-projektowej, wykonawca jest odpowiedzialny najpierw za stworzenie projektu architektonicznego konkretnego zakresu prac, a następnie jego wykonanie.

Firmy budowlane, które budują na własny rachunek celem odsprzedaży, nazywane są: wykonawcy spekulacyjni, wykonawcy operacyjni lub wykonawcy handlowi (merchant builders). Najczęściej są zaangażowani w budowę budynków mieszkalnych.

Kierownicy budowy zapewniają nadzór i planowanie robót dla zleceniodawcy, w przeważającej części w trakcie trwania procesu budowlanego. Tego typu usługa jest czasami określana jako „przedstawicielstwo zarządzania budową” (agency construction management) – w celu odróżnienia od typu generalnego wykonawstwa, nazywanego „zarządzanie budową pod ryzykiem” (at-risk construction management).

Przedsiębiorstwa specjalizujące się w określonej działalności budowlanej, zazwyczaj są klasyfikowane jako „wykonawcy specjalistyczni’ (Specialty Trade Contractors). Wykonawcy specjalistyczni przeważnie działają w ramach umowy z inną firmą budowlaną, szczególnie przy renowacjach i remontach budynków oraz mogą zawierać umowy z właścicielem nieruchomości.

Materiały budowlane

Jednym z najważniejszych materiałów budowlanych w Kanadzie, w szczególności w budownictwie mieszkaniowym, jest drewno. Przemysł drzewny jest silnie rozwinięty i stanowi jeden z podstawowych składników gospodarki kanadyjskiej o podstawowym znaczeniu dla wszystkich regionów kraju. Podsektor produkcji materiałów bazujących na drewnie obejmuje dużą część kanadyjskiego przemysłu materiałów budowlanych.

Technologie i system budowlany w Kanadzie

W Kanadzie najbardziej rozpowszechnioną i typową metodą budowy domów i budynków mieszkalnych, jak również małych obiektów komercyjnych, jest lekka, szkieletowa konstrukcja drewniana określana jako „platform framing”. Obecność w elewacji cegieł czy kamienia sugeruje, iż dany budynek został wymurowany, jednak konstrukcja właściwa jest wykonana z drewna.

Na konstrukcję ścian zewnętrznych stosuje się elementy z drewna litego szerokości 140 mm. Nad poszczególnymi otworami okiennymi i drzwiowymi stosuje się nadproża, które zwiększają ilość słupków w ścianach. Ściana wypełniona jest materiałem izolacyjnym, w większości wełną szklaną. Usztywnienie konstrukcji stanowi drewnopochodna płyt mocowana po zewnętrznej stronie ścian zewnętrznej. Elewację stanowi okładzina drewniana, ceglana, tynk na podkładzie ze styropianu lub popularny siding winylowy. Dachy pokryte dachówką bitumiczną. Na pokrycie dachu stosuje się głównie dachówkę bitumiczną, rzadko dachówkę ceramiczną.

W budownictwie, określanym jako kanadyjskie czy amerykańskie, podstawowy układ warstw ściany zewnętrznej przedstawia się następująco – od zewnątrz: okładzina elewacyjna – drewniana, ceglana, tynk, siding winylowy; folia wiatroizolacyjna lub papier bitumizowany; płyta poszycia – płyta wiórowa lub sklejka o zwiększonej odporności na wilgoć; konstrukcja ściany wypełniona izolacją cieplną grub. 140 mm; opóźniacz pary – folia paroizolacyjna; płyta gipsowo-kartonowa. Jest to podstawowe rozwiązanie, które może być modyfikowane szczególnie w zakresie elewacji, np. z dodatkową warstwą izolacji cieplnej.

Szeroko rozpowszechnionymi materiałami wykończeniowymi na podłogi są panele podłogowe oraz parkiet z litego drewna, jak również płytki ceramiczne. Duże zastosowanie mają również wykładziny dywanowe i płytki PCV. Przy wykańczaniu podłóg w Kanadzie powszechnie stosuje się system listew przypodłogowych (baseboards), wykonanych z mas drewnianych oraz litego drewna lub, na przykład w przypadku biur, wykonanych z plastiku. Ten sam system obowiązuje przy obrabianiu okien i drzwi z wykorzystaniem listew wykończeniowych (mouldings) i listew przysufitowych (crow mouldings).

W procesie renowacji i wykańczania budynków w Kanadzie ważną rolę spełniają dekoratorzy wnętrz (designers). Posiadają oni zazwyczaj rozległe kontakty i klientów oraz ściśle współpracują z wykonawcami ich projektów. W ich przypadku często działa zasada polecenia klientom danego wykonawcy, po czym następuje wycena robót i wykonanie projektu. Ich rola jest zazwyczaj decydująca przy doborze materiałów i produktów wykończeniowych, które są przedstawiane do zatwierdzenia klientom. Jest to zatem istotna grupa docelowa przy planowaniu, np. wprowadzenia nowych produktów wykończeniowych na rynek kanadyjski.

Główny kanał dystrybucji materiałów i artykułów budowlanych w Kanadzie to sieci handlowe wielkich marketów budowlanych, takie jak: Home Depot (ok 49,9 proc. udziału w rynku), Lowe’s (ok. 20,2 proc. udziału w rynku), do którego należy sieć sklepów w prowincji Quebec Réno-Dépôt, Kent Building Supplies, Rona, Home Hardware, H&S Building Supplies Ltd., Castle Building Centres Group Ltd; KENT, które oferują szeroki asortyment materiałów i urządzeń budowlanych, wykończeniowych oraz ogrodowych.

Równolegle istnieje drugi duży kanał dystrybucji głównie hurtowników materiałów budowlanych oraz materiałów wykończeniowych, pochodzących najczęściej z importu, takich jak: płytki ceramiczne, armatura, wyposażenie łazienek, okna i drzwi, podłogi drewniane czy meble.

Zestawienie największych kanadyjskich firm budowlanych

Według rankingu „Canada’s Top 40 Contractors by revenue” kanadyjskiego portalu internetowego On Site w 2021 r. do 10 największych firmy z branży zaliczały się: PCL Construction, EllisDon Corp., Aecon Group Inc., Ledcor Ltd., Graham Group Ltd., Pomerleau Inc., Kiewit Canada Corp., Bird Construction, EBC Inc., Flynn Group of Companies.

Prawo budowlane

Zgodnie z kanadyjskim systemem prawnym przepisy dotyczące budownictwa pozostają w kompetencji władz rządów każdej z prowincji. Ustawodawstwo prowincjonalne upoważnia rządy do regulowania większości zagadnień w zakresie budowy i projektowania nowych budynków mieszkalnych. W celu spójności przepisów budownictwa pomiędzy prowincjami w Kanadzie stworzono jednolity zestaw wymogów budowlanych – Krajowy Kodeks Budowlany Kanady (The National Building Code of Canada – NBC). Najnowsza wersja kodeksu NBC z 2015 r. dostępna jest na stronie National Research Council Canada w zakładce NRC Publication – Codes Canada Publications. Kodeks ten nie ma charakteru prawa powszechnie obowiązującego, chyba że zostanie przyjęty odpowiednim aktem jako obowiązujące prawo przez władze prowincjonalne. Poszczególne prowincje ustalają zatem indywidualnie przepisy i wymogi dotyczące prawa budowlanego na terenie danej prowincji. Szczegóły dotyczące państwowych i prowincjonalnych kodeksów budowlanych znajdują się na stronie Canada Business Network w zakładce „Building codes, regulations and related standards”.

Wyjątek – Vancouver jest jedyną gminą w Kanadzie, która uchwala własne przepisy budowlane. Inne miasta zamiast tego używają Narodowego Kodeksu Budowlanego Kanady i kodów prowincjonalnych, które z niego pochodzą. Kod Vancouver również wywodzi się z nich, ale zawiera pewne lokalne zmiany. Obecny kodeks został uchwalony 1 listopada 2019 r. (Regulamin Budowlany nr 12511).

Certyfikacja materiałów budowlanych

Kanadyjski system certyfikacji i standardów różni się od rozwiązań obowiązujących w Unii Europejskiej i pomimo obowiązującej od września 2017 r. umowy CETA zalecany jest kontakt z instytucjami zajmującymi się certyfikacją m.in. materiałów budowlanych na tutejszy rynek. Wykaz wszystkich akredytowanych przez Kanadyjską Radę ds. Standardów – Standards Council of Canada instytucji znajduje się na stronie internetowej w/w instytucji (scc.ca) w zakładce: „Accreditation”/ „Product, Process & Service Certification Bodies” / „Directory of Accredited Product, Process and Service Certification Bodies”.

Instytucjami, w których można sprawdzić, czy dany produkt odpowiada normom kanadyjskim i uzyskać certyfikat zgodności są m.in.:

• „CSA Group” (csagroup.org);
• „Underwriters Laboratories” (canada.ul.com); firma posiada oddział w Polsce (poland.ul.com)

Główne instytucje i organizacje kanadyjskiego sektora budowlanego

Organizacje branży budowlanej są zorganizowane według rodzaju działalności, produkcji, projektów lub usług. Stowarzyszenia pracodawców i związki zawodowe są zorganizowane i działają na poziomie krajowym, regionalnym lub regionalno-lokalnym. Praktycznie każda większa gałąź przemysłu posiada własny organ krajowy do reprezentowania jej interesów.

Ważną instytucją zajmującą się regulacjami i rozwojem rynku pracy w sektorze budowlanym jest Rada Sektora Budowlanego – The Construction Sector Council, BuildForce Canada, a najważniejszym kanadyjskim stowarzyszeniem budowlanym zrzeszającym ponad 20 tys. kanadyjskich firm jest The Canadian Construction Association – CCA.

Sektor budownictwa mieszkaniowego jest reprezentowany przez organ państwowy tj. Kanadyjską Korporację Hipoteczną i Mieszkaniową – Canada Mortgage and Housing Corporation.

Grupy reprezentujące wykonawców to: Kanadyjski Instytut Konstrukcji Stalowych (Canadian Institute of Steel Construction), Kanadyjskie Stowarzyszenie Wykonawców Rurociągów (The Pipe Line Contractors Association of Canada), Kanadyjskie Stowarzyszenie Wykonawców Mechanicznych (Mechanical Contractors Association of Canada) i Kanadyjskie Stowarzyszenie Wykonawców Elektryki (Canadian Electrical Contractors Association).

Wśród stowarzyszeń producentów materiałów budowlanych znajdują się: Kanadyjskie Stowarzyszenie Cementowe – Cement Association of Canada, Kanadyjska Rada Drewna – The Canadian Wood Council, Stowarzyszenie Przemysłu Tworzyw Sztucznych Kanady – Canadian Plastics Industry Association, Instytut ds. Ogrzewania, Chłodnictwa i Klimatyzacji (The Heating, Refrigeration and Air Conditioning Institute of Canada).

Kanadyjska Komisja Dokumentów Budowlanych,The Canadian Construction Documents Committee, rozwija standardy dotyczące dokumentów umów budowlanych i związanych z nimi procedur przetargowych oraz przewodników administracyjnych.

Najważniejsze targi branżowe

Na terenie Kanady odbywa się corocznie szereg wystaw i targów poświęconych sektorowi budowlanemu. To doskonała i najlepsza okazja pokazania i promocji materiałów budowlanych na kanadyjskim rynku.

Najważniejszym wydarzeniem wystawienniczym branży budowlano – wykończeniowej w Kanadzie jest coroczna wystawa „The Building Show” .

Pozostałe targi z branży to:

• BUILDEX Vancouver
• BUILDEX Alberta
• The Buildings Show Toronto
• GTA Home & Reno Show
• BC Home + Garden Show
• The Calgary Home + Garden Show
• National Home Show
• The Edmonton Home + Garden Show
• SIDIM Design Show
• Interior Design Show West – Vancouver
• Toronto Fall Home Show
• Vancouver Fall Home Show

Więcej o Kanadzie przeczytasz w Kierunkach eksportu

Źródło: Raport Sektorowy „Sektor budowlany w Kanadzie” przygotowany przez Zagraniczne Biuro Handlowe PAIH w Toronto.