Indie: charakterystyka rynku

Indie to piąta co do wielkości gospodarka na świecie. Ze względu na dynamiczny rozwój gospodarczy oraz wprowadzanie ułatwień dla zagranicznych przedsiębiorców, jest to perspektywiczny kierunek ekspansji dla polskich firm.

Ogólna charakterystyka

Republika Indii to państwo, które uzyskało niepodległość w 1947 r. po podziale Indii Brytyjskich na Indie oraz Pakistan Zachodni i Wschodni (późniejszy Bangladesz). Zajmuje zdecydowaną większość subkontynentu indyjskiego. Sąsiaduje z Pakistanem, Chinami, Nepalem, Bhutanem Mjanmą i Bangladeszem, przez zatokę Mannar i cieśninę Palk graniczy ze Sri Lanką i Malediwami. Należące do Indii wyspy Andamany i Nikobary dzielą granicę morską z Tajlandią i Indonezją. Od południa kraj otoczony jest Oceanem Indyjskim, od południowego zachodu Morzem Arabskim, a od południowego wschodu Zatoką Bengalską.

Stolicą Republiki Indii jest Nowe Delhi (ang. New Delhi, h. Nai Dilli). Miasto jest częścią większego administracyjnego terytorium zwanego Narodowym Terytorium Stołecznym Delhi (ang. National Capital Territory of Delhi, NCT). Razem z przyległymi miastami – między innymi z Noidą i Gurgaonem, gdzie odbywają się liczne targi handlowe – tworzą 28 milionową aglomerację miejską zwaną Narodowym Stołecznmy Regionem Delhi (ang. National Capital Region of Delhi).

Indie określane są jako państwo federalne, mimo że w konstytucji używa się terminu „związek stanów”. Indyjskie jednostki administracyjne różnią się pod względem m.in. uwarunkowań geograficznych, zasobów naturalnych, infrastruktury, poziomu oświaty i ochrony zdrowia, prawa pracy czy regulacji podatkowych. Poszczególne stany mają także odmienne przepisy dotyczące inwestycji zagranicznych, a także odmienny klimat biznesowy i kulturę biznesową. W skład państwa wchodzi 29 stanów i 7 terytoriów związkowych (ang. Union Territory), w tym jedno terytorium stołeczne. Największe i najbardziej zaludnione miasta to: Mumbaj (do 1995 r. oficjalną nazwą był Bombaj), Nowe Delhi, Kolkata (do 2001 r. Kalkuta), Ćennaj (do 2000 r. Madras), Bangaluru (do 2006 r. Bangalore).

Siedem największych stanów Indii – Bengal Zachodni, Bihar, Madhja Pradeś, Maharasztra, Radźasthan, Uttar Pradeś i Tamilnadu – zamieszkuje ponad 750 mln osób, czyli tyle, ile łącznie mieszka w 7 krajach – w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech i Japonii. Ludność całych Indii szacuje się na 1,42 mld, co czyni je najludniejszym krajem na świece

Społeczeństwo indyjskie jest podzielone etnicznie, językowo i religijnie. Cechują je nierówności społeczne wynikające zarówno z uwarunkowań kulturowych i tradycyjnego podziału na kasty, jak i dużych różnic w poziomie zamożności Indusów. Z jednej strony Indie są jednym z najbogatszych krajów na świecie, jeśli bierze się pod uwagę całkowity posiadany majątek, m.in. dzięki miliarderom indyjskim takim jak Mukesh Ambani czy Gautam Adani. Z drugiej jednak strony jednym z większych problemów kraju jest ubóstwo i niskie dochody większości mieszkańców kraju (PKB per capita wyniosło w Indiach w 2022 r. tylko 2388 USD).

Zmiany, które zachodzą w Indiach, takie jak np. dynamiczny rozwój gospodarczy i stale rosnąca klasa średnia, sprawiają, że jest to kraj, który oferuje bardzo wiele możliwości dla zagranicznych inwestorów. Z uwagi na swoją specyfikę, Indie nie są rynkiem uważanym za najłatwiejszy, ale z pewnością są rynkiem perspektywicznym.

Zgodnie z art. 343 konstytucji językiem oficjalnym Indii jest współczesne standardowe hindi zapisywane pismem dewanagari. Posługuje się nim ponad 520 mln Indusów co oznacza, że jest trzecim najczęściej używanym językiem na świecie, po angielskim i chińskim. Ponad połowa ludności w Indiach, przede wszystkim w północnej części kraju, posługuje się hindi jako pierwszym lub drugimi językiem ojczystym. Język angielski ma status języka pomocniczego w administracji i sądownictwie, ale jest także powszechnie używany w biznesie, mediach, polityce i szkolnictwie, a także przez mieszkańców dużych miast indyjskich. Język angielski wystarczy do komunikacji z partnerem biznesowym, ale zaleca się korzystanie z usług tłumacza przy wizycie w mniej rozwiniętych częściach kraju lub podczas komunikacji z pracownikami niskowykwalifikowanymi. Dodatkowo 22 języki w Indiach mają status języków urzędowych używanych na poziomie stanowym, np. dla stanu Maharasztra jest to marathi, dla Tamilnadu język tamilski, dla Bengalu Zachodniego bengalski, dla Kerali język malajalam.

Indie są świecką republiką demokratyczną, jednak religia stanowi bardzo ważny aspekt indyjskiej rzeczywistości oraz kontaktów międzyludzkich. 79,8% mieszkańców Indii to wyznawcy hinduizmu; 14,2% to muzułmanie (szacuje się, że wyznawców jest 197 mln, co czyni Indie trzecim krajem na świecie pod względem liczby muzułmanów, tuż po Indonezji i Pakistanie); 2,3% chrześcijanie; 2,08% sikhowie, 0,84% buddyści, 0,45% wyznawcy dżinizmu oraz niewielka liczba zaratusztrian.

Główne bogactwa naturalne

Indie posiadają liczne i zróżnicowane zasoby surowców mineralnych. W eksploatacji znajdują się m.in. pokłady węgla kamiennego, szczególnie bogate w dorzeczu rzeki Damodar w Bengalu Zachodnim i Biharze. To właśnie ten surowiec ma największe znaczenie dla gospodarki Indii, ponieważ odpowiada za 44% produkcji energii pierwotnej. Indie mają 4. największe rezerwy węgla na świecie, ale z powodu trudności w jego wydobyciu, są zmuszone importować jego znaczne ilości (prawie 150 mln ton węgla rocznie).

Rozważając inwestycje w Indiach należy pamiętać, że kraj ten mierzy się z dużymi trudnościami sektora energetycznego. W Indiach wciąż ok. 24% populacji nie ma dostępu do elektryczności. W związku z deficytem energii elektrycznej sięgającym ponad 4%, obszary zelektryfikowane muszę zmagać się z powtarzającymi się przerwami w regularnej dostawie energii, które mogą trwać od kilku do nawet kilkunastu godzin w zależności od regionu.

Indie posiadają także złoża ropy naftowej, jednakże obecnie wydobycie tego surowca nie zaspokaja w pełni potrzeb wewnętrznych kraju (24% energii pierwotnej państwa). Główne pola roponośne znajdują się na szelfie wzdłuż zachodniego wybrzeża kraju. Inne pokłady ropy znajdują się w stanach Asam oraz Gudźarat. W stanach Bihar i Odisza eksploatuje się z kolei bogate pokłady rud żelaza. Na wyżynie Dekan wydobywa się rudy manganu, w Biharze i Radźasthanie eksploatuje się mikę. Inne surowce wydobywane w Indiach to: boksyt, ruda tytanu, chrom, magnez, wapień, dolomit, kaolin, gips, apatyt, fosforyt, steatyt, fluoryt.

Główne sektory gospodarki

Usługi

Sektor usług w Indiach jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się częścią gospodarki w XXI wieku (średnio 9% rocznie). Przyczyniły się do tego liczne zmiany i znaczący rozwój branży farmaceutycznej, hotelarskiej, transportowej i telekomunikacyjnej oraz w usługach outsourcingowych. Wpływ miały także decyzje rządu centralnego dotyczące liberalizacji podatkowej w sektorze telekomunikacyjnym i informatycznym oraz wprowadzenie udogodnień na rynku pracy. W następstwie tych reform coraz więcej międzynarodowych firm zaczęło w XXI w. przenosić część lub całość swojej działalności do Indii. Z usług informatycznych Indii korzysta wiele europejskich systemów bankowych oraz Bank Światowy. Indyjski sektor usług przeznaczony jest przede wszystkim na eksport (79%), w ramach czego, zdecydowana większość kierowana jest na rynek amerykański (prawie 70%).

Przemysł

Udział przemysłu w tworzeniu PKB w ostatnich latach wynosi ok. 30%. Główne branże, które wpływają na rozwój przemysłu to: petrochemiczna i chemiczna, farmaceutyczna, jubilerska i obróbki kamieni szlachetnych oraz odzieżowa. Jedną z najbardziej zróżnicowanych gałęzi gospodarki pozostaje przemysł chemiczny (m.in. nawozy, tworzywa sztuczne, leki, środki czystości), który jest jednocześnie jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu przetwórczego.

Sektor produkcyjny w Indiach zmaga się z wieloma problemami, takimi jak skomplikowany system prawny, prawo pracy, które jest różne na poziome stanowym i różne na poziomie federalnym, słabość branży przetwórczej i duże znaczenie sektora niezorganizowanego, który dominuje pod względem np. zatrudnienia (65% wszystkich miejsc pracy w produkcji przemysłowej), trudności z nabywaniem terenów pod nowe projekty inwestycyjne.

Rolnictwo

Mimo że udział rolnictwa w tworzeniu PKB systematycznie spada (obecnie jest to 17%), sektor ten jest kluczowy z punktu widzenia bezpieczeństwa żywnościowego. Ponadto w rolnictwie zatrudnionych jest prawie 50% indyjskiej siły roboczej. Najważniejsze sektory rolnictwa to: ogrodnictwo i sadownictwo (któremu sprzyjają duże zróżnicowanie klimatyczne i bioróżnorodność) oraz hodowla zwierząt i powiązana z nią produkcja mleka (Indie są światowym liderem z 17 % udziałem w globalnej produkcji).

Problemy, z jakimi zmaga się sektor rolniczy w Indiach to przede wszystkim postępujące rozdrobnienie własności ziemskiej, dezintegracja rynków oraz niski stopień przetworzenia towarów agrarnych. Tylko 5% produkcji rolno-spożywczej jest przetwarzane (najmniejszy stopień dotyczy sektora warzyw i owoców).

Działalność gospodarcza w Indiach

Podstawowe dokumenty, które są wymagane w Indiach przy każdej formie działalności gospodarczej to:

•  Karta Aadhaar (w języku hindi oznacza ‘podstawę’) – 12-cyfrowy unikalny numer identyfikacyjny, który może uzyskać osoba rezydująca w Indiach na podstawie danych biometrycznych i demograficznych. Wprowadzona została w Indiach dopiero w 2016 r.;
• Karta PAN (Permanent Account Number) – identyfikacja dla osób fizycznych, rodzin i przedsiębiorstw (również zagranicznych), które płacą podatek dochodowy;
• Konto w banku indyjskim;
• Dowód zarejestrowania firmy pod konkretnym adresem indyjskim.

Dodatkowo każdy obcokrajowiec pozostający w Indiach przez okres dłuższy niż 180 dni musi otrzymać Świadectwo Rejestracji/Kartę Czasowego Pobytu z Biura Rejestracji Obcokrajowców (ang. Foreigner Regional Registration Offices, FRRO) w stanie, w którym przebywa. Po świadectwo należy się zwrócić w ciągu 14 dni od daty przybycia do Indii.

Wszyscy importerzy i eksporterzy zarejestrowani w Indiach muszą obowiązkowo uzyskać także indywidualny kod importu/eksportu (ang. Import Export Code, IEC), wydawany przez Generalną Dyrekcję Handlu Zagranicznego (ang. Directorate General of Foreign Trade, DGFT) Ministerstwa Handlu i Przemysłu.

Wszystkie firmy handlowe oraz dostawcy muszą posiadać również indywidualny numer identyfikacji podatkowej (ang. Tax Information Network Number, TIN), który jest niezbędny do regulowania zobowiązań wynikających z podatku VAT – zwanego w Indiach GST (ang. Goods and Services Tax).

Formy organizacji przedsiębiorstw

W Indiach istnieją następujące podstawowe formy organizacji przedsiębiorstw:

• Jednoosobowa działalność gospodarcza (ang. sole proprietorship) – jest najłatwiejszą formą prowadzenia działalności w Indiach, ponieważ nie wymaga np. sporządzania dodatkowych umów. Aby zarejestrować firmę jednoosobową, wymagane są następujące dokumenty:
  • Karta Aadhaar
  • Karta PAN (Permanent Account Number)
  • Konto w banku indyjskim
  • Dowód zarejestrowanej w Indiach firmy pod konkretnym adresem. Dodatkowo warto również uzyskać: zaświadczenie o zarejestrowaniu jako MŚP, licencję – tzw. Shop and Establishment Act License, rejestrację GST– jeżeli dochód roczny jest wyższy niż 2 mln INR.

• Spółka partnerska (ang. partnership) – spółka pomiędzy dwoma lub maksymalnie 10 osobami, które zobowiązują się dzielić zyski ze wspólnej działalności, a każda z nich ma prawo działania w imieniu spółki. Nie ma osobowości prawnej. Z polskich spółek najbardziej przypomina spółkę prawa cywilnego lub jawną. Spółka partnerska powstaje w wyniku umowy pisemnej lub ustnej. Jeżeli umowa pisemna zostanie opieczętowana i zarejestrowana, firma funkcjonuje jako „Partnership Deed”. Zasadniczo prawa, obowiązki i odpowiedzialność partnerów opisane są w umowie. Jeżeli nie, to stosuje się zapisy „The Indian Partnership Act, 1932”. Umowa o partnerstwie zawiera z reguły następujące szczegóły: nazwę firmy, rodzaj biznesu, nazwiska partnerów, miasto i miejsce, gdzie będzie prowadzony biznes, kapitał, który wnosi każdy z partnerów, pożyczki i zaliczki partnerów i odsetki od nich, kwotę rachunku żyrowego każdego z partnerów i odsetki oraz obowiązki i uprawnienia każdego z partnerów. Spółka partnerska nadaje się do prowadzenia biznesu na małą skalę lub świadczenia usług profesjonalnych (lekarskich, adwokackich itp).
• Spółka partnerska z ograniczoną odpowiedzialnością (ang. Limited liability partnership) – łączy cechy spółki partnerskiej i spółki z o.o. Spółka tego typu ma osobowość prawną. Odpowiedzialność partnerów jest ograniczona do wysokości udziałów i mają oni prawo do bezpośredniego zarządu nad spółką. Taka spółka podlega rejestracji (ang. Registrar of Companies, RoC).
• Spółki (korporacje) prywatne (z o.o.) (ang. Corporation) – funkcjonują na mocy Ustawy o Spółkach (ang. Companies Act, 1956) i charakteryzujące się ograniczoną odpowiedzialność wspólników, ograniczonym prawem do transferu udziałów. Maksymalna liczba udziałowców ograniczona jest do 50 (wyłączając pracowników). Minimalny kapitał spółki z o.o. winien wynosić 100 tys. INR, musi posiadać przynajmniej 2 akcjonariuszy i 2 dyrektorów.

Wymiana handlowa ogólnie

W 2021 r. wartość indyjskiego eksportu wyniosła 394,8 mld USD. Jest to znaczny wzrost w porównaniu z pandemicznym rokiem 2020, kiedy wyniosła ona 275,5 mld USD, a także wzrost w porównaniu z rokiem 2019, kiedy eksport osiągnął wartość 323,3 mld USD.

Do 5 najważniejszych towarów eksportowanych z Indii należały:

1. Ropa naftowa, produkty naftowe (54,8 mld USD)
2. Produkty mineralne niemetaliczne (32,27 mld USD)
3. Żeliwo i stal (23,61 mld USD)
4. Przędza włókiennicza, tkaniny, gotowe artykuły (22,23 mld USD)
5. Produkty medyczne i farmaceutyczne (21,09 mld USD)

W 2021 r. wartość indyjskiego importu wyniosła 570,4 mld USD. Podobnie jak w przypadku eksportu jest to wzrost względem lat 2019 i 2020, kiedy wartość ta osiągała odpowiednio 478,9 mld USD i 368 mld USD.

Do 5 najważniejszych towarów importowanych do Indii należały:

1. Ropa naftowa, produkty naftowe (119,73 mld USD)
2. Złoto niemonetarne (55,78 mld USD)
3. Urządzenia elektryczne (34,97 mld USD)
4. Produkty mineralne niemetaliczne (32,04 mld USD)
5. Węgiel, koks i brykiety (26,61 mld USD)

Wymiana handlowa z Polską

W 2022 r. wartość eksportu towarów z Polski do Indii wyniosła 1,4 mld EUR.  Jest to wynik znacznie wyższy niż w latach poprzednich (2021 – 947 mln EUR; 2020 – 555 mln EUR).

Do najczęściej eksportowanych grup towarowych z Polski do Indii należą:

1. Paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ich destylacji; substancje bitumiczne; woski mineralne
2. Reaktory jądrowe, kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne; ich części
3. Żeliwo i stal
4. Maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części; rejestratory i odtwarzacze dźwięku; rejestratory i odtwarzacze obrazu i dźwięku oraz części i akcesoria do tych artykułów
5. Kauczuk i artykuły z kauczuku

Uwaga: Najczęściej eksportowane towary są liczone na podstawie średniej eksportu z ostatnich 5 lat.

W 2022 r. wartość importu z Indii osiągnęła wartość 3,868 mld EUR. Podobnie jak w przypadku eksportu, jest to liczba wyższa niż w ostatnich latach (2021 – 2,711 mld EUR, 2020 – 1,866 mld EUR).

Do najczęściej importowanych grup towarowych z Polski do Indii należą:

1. Maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części; rejestratory i odtwarzacze dźwięku; rejestratory i odtwarzacze obrazu i dźwięku oraz części i akcesoria do tych artykułów
2. Żeliwo i stal
3. Odzież i dodatki odzieżowe, dziane
4. Reaktory jądrowe, kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne; ich części
5. Odzież i dodatki odzieżowe, niedziane

Uwaga: Najczęściej importowane towary są liczone na podstawie średniej eksportu z ostatnich 5 lat.

Kultura biznesu

Umawianie spotkań

W Indiach panuje zdecydowanie inne podejście do czasu: ze względu na klimat (wysokie temperatury, pora monsunowa), brak dobrej infrastruktury transportowej oraz zatłoczone ulice, często zdarzają się spóźnienia i zmiany ustalonej wcześniej godziny spotkania. W Indiach na początku spotkania ważny jest small talk. Można poruszyć tematy takie jak rodzina, sport (zwłaszcza krykieta, indyjskiego sportu narodowego), kultura czy jedzenie. Zdecydowanie należy unikać tematów politycznych (takich jak np. relacje z Pakistanem, konflikt o Kaszmir, Tamilscy Tygrysi na Sri Lance czy współcześnie – w świetle wojny w Ukrainie – dość dobra współpraca gospodarcza Indii z Rosją) czy tematów społecznych (ubóstwo, problematyka kast, konflikty religijne). Indusi wykazują silną dumę narodową, a jakiekolwiek rozmowy na te tematy będą dla nich bardzo niekomfortowe. Przy ustalaniu daty potencjalnego spotkania trzeba zwrócić uwagę na okresy świąteczne.

Powitanie i tytułowanie

W biznesie rozpowszechniony jest typowy uścisk dłoni. Najpierw należy zwrócić się do osoby najstarszej lub najwyższej rangą, a mężczyźni powinni poczekać, aż kobieta wyciągnie rękę. Słowa przywitania i gesty są zależne od wyznawanej religii. Większość Indusów to wyznawcy hinduizmu, stąd w Indiach często używane jest słowo: namaste lub namashkar. W sytuacjach bardzo formalnych połączone z andżali, czyli gestem złożonym z rąk i półukłonem. Użycie angielskich zwrotów powitania nie będzie błędem – można je również swobodnie stosować.

Przyjęcia oficjalne i towarzyskie

Istotną częścią spotkań nieformalnych jest jedzenie i picie, a wspólny posiłek jest wyrazem gościnności Indusów. W biznesie powszechne są wspólne lunche, po których rachunek reguluje zawsze osoba zapraszająca. Zdarza się, że strona indyjska zaprasza na wspólną kolację lub obiad do rodzinnego domu, co służy podtrzymaniu relacji – warto pamiętać, że wizyta w domu z pewnością nie będzie krótka. Podczas oficjalnych spotkań, powitań i konferencji goście z zagranicy mogą być honorowani w Indiach poprzez nałożenie na szyję szalika lub mali, czyli kwiatowej girlandy. Oficjalne spotkania biznesowe powinny być rozpoczęte przez najwyższego rangą przedstawiciela firmy, który następnie przedstawia członków swojej delegacji.

Ubiór

Zakładanie tradycyjnych indyjskich ubrań na oficjalne spotkania biznesowe nie będzie dobrze odebrane i nie należy tego robić. Spotkania nieformalne takie jak uroczystości rodzinne, śluby czy wydarzenia kulturalne zezwalają już na zaakcentowanie ubioru elementami nawiązującymi do tradycji indyjskiej: będzie to wtedy wyraz szacunku dla gospodarza i jego rodziny. Indyjskie stany różnią się, jeśli chodzi o charakterystykę tradycyjnych ubrań – warto skonsultować swoje zamiary ze stroną zapraszającą. Na spotkania biznesowe można zastosować tradycyjny dress code podobny do tego w Europie – warto przy tym wziąć pod uwagę wysokie temperatury i wilgotność panującą zwłaszcza w południowych częściach kraju.

Rozmowy i zachowania negocjacyjne

Język angielski jest powszechnie używany w biznesie i wystarczy do komunikacji z partnerem biznesowym z Indii. Wykształceni Indusi posługują się płynną angielszczyzną i często jest to dla nich pierwszy język. Czasami trudności może sprawić charakterystyczny akcent, a także włączanie do wypowiedzi po angielsku wyrazów zapożyczonych z języków lokalnych (np.: aćća – dobrze, thik he – w porządku, ok). W słabiej rozwiniętych częściach kraju lub podczas komunikacji z pracownikami miejscowymi, np. w fabrykach, zaleca się skorzystanie z usług tłumacza.

Gestykulacja i zachowanie publiczne

Przedmioty należy podawać i przyjmować wyłącznie prawą ręką. Lewa ręka uważana jest w Indiach (jak i wielu innych krajach Azji Południowej i Południowo-Wschodniej) za nieczystą i związaną z wykonywaniem czynności higienicznych. Nie należy wskazywać palcem ludzi lub przedmiotów. Charakterystyczne lekkie kiwanie głową z lewej strony na prawą może mieć różne znaczenia i nie zawsze oznacza akceptację. Z reguły jest sygnałem, że rozmówca słucha.

Wręczanie i przyjmowanie upominków

Wymiana prezentów w Indiach jest dość powszechna, a podarunki powinny być niezobowiązujące. Prezenty należy podawać i przyjmować obiema rękami. Istotne jest poznanie partnera biznesowego – ze względu na religię czy dietę (weganizm, wegetarianizm) niektóre prezenty nie zawsze mogą okazać się stosowne. Słodycze mogą być dobrym pomysłem. Warto jednak zwrócić uwagę na to, aby nie zawierały alkoholu lub produktów zwierzęcych (np. żelatyny czy jajek). Muzułmanom nie należy dawać w prezencie alkoholu, galanterii ze świńskiej skóry czy artykułów spożywczych z żelatyną wieprzową a Indusom (zwłaszcza wegetarianom) prezentów wykonanych ze skóry naturalnej.

Korespondencja

Chociaż język angielski w Indiach jest w biznesie powszechnie używany, to należy wziąć pod uwagę sytuacje, w których korespondencja biznesowa może zawierać specyficzne słownictwo i zwroty, które na pierwszy rzut oka nie ułatwią zrozumienia treści korespondencji. Hinglish, czyli połączenie języka hindi i angielskiego jest dość powszechnym zjawiskiem. W sytuacjach niejednoznacznych konieczne poproś o doprecyzowanie informacji oraz kontekstu. Przed rozpoczęciem kontaktów biznesowych przy użyciu poczty elektronicznej, należy upewnić się co do poprawności tytułów naukowych, imion i nazwisk oraz płci osoby, z którą zamierza się prowadzić korespondencję handlową.

Nawiązywanie kontaktów

Aby nawiązać udaną relację biznesową, konieczna jest wizyta w Indiach oraz osobiste spotkanie z osobami decyzyjnymi w firmie. Zdobycie zaufania indyjskiej firmy poprzez częsty z nią kontakt jest kluczowe dla owocnego projektu biznesowego. Zbudowanie bliższych więzi poprzez wspólne posiłki, poznanie rodziny czy udział w ślubie członka rodziny (na zaproszenie) są istotne w kontekście prowadzenia biznesu z Indusami. Pokazywanie zdjęć swojej rodziny i opowiadanie o jej członkach (ale tylko pozytywnie!) jest mile widziane podczas luźniejszych części spotkania (np. podczas lunchu) lub w sytuacjach mniej formalnych. Uśmiech, życzliwość i uprzejmość to podstawy nawiązywania relacji w krajach Azji Południowej. Pośpiech i zdenerwowanie są zdecydowanie odradzane nawet w sytuacjach kryzysowych.

Co zawrzeć w prezentacji firmy

Prezentacje na spotkania biznesowe powinny być przygotowane w języku angielskim. Warto  przedstawić historię firmy i jej rozwój (skrótowo, dwa slajdy wystarczą) oraz ogólne plany lub kierunki rozwoju w najbliższym czasie. Należy skupić się na hasłach, najważniejszych informacjach, istotnych danych, wyliczeniach. Odpowiednia kolorystyka i zdjęcia związane z tematyką prezentacji ożywią i uatrakcyjnią jej przekaz. Należy unikać umieszczania zbyt wielu treści na slajdach – nie każdy nadąży z czytaniem, a język angielski nie musi być mocną stroną wszystkich uczestników spotkania. Omawiając prezentację, warto mówić wyraźnie i nastawić się jednocześnie na specyfikę wymowy partnera indyjskiego. Nie zawsze wszystko będzie zrozumiałe.

Dodatkowe informacje

Przed wejściem do czyjegoś domu należy zdjąć buty, o ile gospodarz wyraźnie nie da nam do zrozumienia, że nie jest to konieczne. Należy jeść, używając prawej ręki. Warto pamiętać, że w domach i w wielu regionach Indii je się tylko za pomocą rąk, bez używania sztućców. W restauracjach często zamawia się kilka potraw i dzieli między uczestnikami posiłku. Większość Indusów nie spożywa mięsa, przede wszystkim wołowiny, ale także wieprzowiny. W świetle zasad religijnych nie pije się alkoholu, a w niektórych stanach tzw. ‘dry state’ (np. Gudżarat, Mizoram, Nagaland i Bihar) obowiązuje prohibicja. Na południu Indii jedzenie może być podane na liściu bananowca, a na północy w formie thali, czyli okrągłej metalowej tacy z małymi miseczkami z wieloma różnymi potrawami i ryżem.

W Indiach dni wolne od pracy często wiążą się z licznymi świętami religijnymi, z których spora część ma charakter ruchomy. Niektóre ze świąt mogą trwać nawet wiele dni – w trakcie tego czasu urzędy i niektóre firmy są zamknięte. Każdy z indyjskich stanów posiada indywidualną listę obchodzonych świąt uznanych za dni wolne od pracy.

W potocznym języku polskim istnieje pewna nieścisłość w kontekście nazywania mieszkańców tego kraju. Warto pamiętać, że mieszkańca Indii nazywa się „Indusem”, natomiast hindus to wyznawca religii: hinduizmu. Zatem np. mieszkający w Indiach muzułmanin będzie Indusem, ale hindusem już nie.

Więcej informacji o Indiach znajdziesz w dziale Kierunki eksportu

Źródło: Przewodnik PAIH „Indie – przewodnik po rynku”, materiały PAIH, Export Intelligence