Artykuł

Nowoczesne budownictwo prefabrykowane – polska szansa eksportowa

06.06.2025

Branża nowoczesnej prefabrykacji to segment sektora budownictwa, mający istotny potencjał proeksportowy i wpisujący się w trend zrównoważonego budownictwa. Projekty wychodzące z zakładów prefabrykacji odpowiadają na wyzwania gospodarki zrównoważonego rozwoju i wpisują się w trendy nowoczesnego budownictwa.

Branża budowlana stanowi ważny filar polskiej gospodarki, generując około 10 proc. krajowego PKB. Prefabrykacja – mimo że obecnie stanowi jeszcze niewielką część branży – to ze względu na perspektywy eksportowe na dojrzalsze rynki Europy Zachodniej i Północnej oraz spełnianie kryteriów zrównoważonego budownictwa może mieć przed sobą dobre perspektywy rozwoju.

Czym jest prefabrykacja?

Prefabrykacja to proces produkcji elementów budowlanych, który przebiega w kontrolowalnych warunkach fabrycznych. Następnie elementy transportowane są na plac budowy, gdzie mogą być montowane.

W technologii prefabrykowanej powstają normalnej wielkości budynki mieszkalne, hale produkcyjne czy hale magazynowe oraz inne konstrukcje w zakresie infrastruktury. Proces budowy w znacznym stopniu odbywa się w bezpiecznych kontrolowanych warunkach w fabryce.

W Polsce działa kilkadziesiąt nowoczesnych i dynamicznie rozwijających się zakładów prefabrykacji. Choć ich produkcja koncentruje się głównie na rynku krajowym, to wykazują one również znaczący potencjał eksportowy. Uzupełnia je sieć setek mniejszych zakładów – podwykonawców i lokalnych partnerów – zatrudniających dziesiątki tysięcy wykwalifikowanych specjalistów: pracowników branży budowlanej, architektów, inżynierów, instalatorów i monterów. Funkcjonują oni w ścisłej współpracy z branżami powiązanymi, takimi jak transport i logistyka, produkcja materiałów budowlanych, instalacji czy stolarki okiennej, tworząc zintegrowany ekosystem wspierający rozwój sektora prefabrykacji.

Rodzaje prefabrykatów

W zależności od zastosowanego materiału prefabrykowane elementy budowlane mogą być wykonane ze stali, drewna, żelbetu, strunobetonu lub kablobetonu.

Zgodnie z prognozami zawartymi w raporcie Research and Markets z 2024 roku globalny rynek prefabrykacji modułowej może w ciągu najbliższych kilku lat osiągnąć wartość przekraczającą 100 miliardów dolarów amerykańskich. Mimo obecnego spowolnienia europejski rynek prefabrykacji – rozumiany szerzej niż tylko prefabrykacja modułowa – ma potencjał, by generować przychody rzędu nawet 80 miliardów dolarów rocznie.

Fabryki produkujące prefabrykowane konstrukcje budowlane realizują projekty zarówno dla sektora publicznego – szkoły, przedszkola, żłobki, akademiki czy mieszkania socjalne – jak i prywatnego, obejmujące osiedla mieszkaniowe, hotele, motele oraz obiekty biurowe.

Deweloperzy realizujący zarówno inwestycje mieszkaniowe, jak i komercyjne, coraz częściej postrzegają prefabrykację jako realną alternatywę dla tradycyjnych metod budowlanych.

Do podstawowych zalet prefabrykacji należą: skrócony czas realizacji inwestycji, wysoka precyzja wykonania, oszczędność materiałów, niski ślad węglowy, ograniczona zależność od warunków pogodowych, mniejsze ryzyko związane z pracami na placu budowy oraz możliwość stosowania materiałów przyjaznych środowisku.

Polska, dzięki swojemu położeniu geograficznemu, znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie rozwiniętych rynków o stabilnym zapotrzebowaniu na rozwiązania prefabrykowane. Do najważniejszych potencjalnych rynków eksportowych należą kraje Europy Północnej i Zachodniej, takie jak: Niemcy, Skandynawia, Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia i inne. Są to rynki o ugruntowanej tradycji stosowania prefabrykacji we wszystkich segmentach budownictwa, z dojrzałymi systemami zamówień publicznych i prywatnych, w których docenia się jakość oraz konkurencyjność polskich rozwiązań.

Warto jednak pamiętać, że prefabrykacja zyskuje na znaczeniu również poza Europą – m.in. w Ameryce Północnej, Azji czy Afryce – co otwiera dodatkowe perspektywy dla polskich eksporterów.

Najważniejsze trendy w zrównoważonym budownictwie prefabrykowanym

Jednym z najważniejszych i najbardziej widocznych trendów ostatnich lat jest rosnący popyt na konstrukcje wpisujące się w ideę zrównoważonego budownictwa. Coraz silniejsze ukierunkowanie polityk gospodarczych i inwestycyjnych na ochronę środowiska stało się motorem rozwoju europejskiego rynku prefabrykacji. Budynki prefabrykowane, w porównaniu z tradycyjnym budownictwem, są bardziej przyjazne środowisku – zarówno pod względem zużycia zasobów, jak i emisji zanieczyszczeń.

Warto podkreślić, że sektor budowlany odpowiada dziś za ponad 30 proc. globalnej emisji CO₂ oraz za około 30 proc. ogólnoświatowej produkcji odpadów. Dlatego zrównoważone budownictwo przestaje być opcją, a staje się koniecznością i powinno stanowić fundament dalszego rozwoju całej branży.

Cyfryzacja i automatyzacja

Jednym z najważniejszych czynników wspierających rozwój prefabrykacji jest postępująca cyfryzacja oraz rosnąca świadomość ekonomiczna i ekologiczna. Nowoczesne zakłady prefabrykacji coraz częściej wdrażają zautomatyzowane procesy, które minimalizują potrzebę pracy ręcznej i zwiększają precyzję produkcji. W realiach rosnących kosztów pracy takie rozwiązania sprawiają, że prefabrykacja staje się coraz bardziej konkurencyjna wobec tradycyjnych metod budownictwa – zarówno pod względem czasu realizacji, jak i optymalizacji kosztów.

Nowoczesny zakład prefabrykacji wyróżnia się następującymi cechami:

• posiada przyzakładowe biuro projektowe z wykorzystaniem narzędzi BIM;
• jest zoptymalizowany w zakresie wykorzystania przestrzeni i zarządzania energią;
• optymalizuje nakłady pracy fizycznej oraz ogranicza liczbę pracowników;
• stosuje automatyzację w produkcji seryjnej standardowych elementów;
• zapewnia elastyczność w produkcji różnych wariantów elementów podobnych technologicznie;
• stosuje innowacyjne metody planowania i sterowania procesem produkcji;
• stosuje inteligentne systemy zarządzania elementami.

Postęp technologiczny w produkcji

Integracja zaawansowanych technologii produkcyjnych zrewolucjonizowała przemysł prefabrykowany, umożliwiając większą precyzję, większe możliwości dostosowywania i lepszą kontrolę jakości. Nowoczesne zakłady produkcyjne coraz częściej sięgają po automatyzację oraz cyfrowe narzędzia projektowe, co pozwala im wytwarzać nawet bardzo złożone elementy architektoniczne z precyzją, która wcześniej była nieosiągalna. Wdrożenie technologii Building Information Modeling (BIM) znacząco usprawniło koordynację pomiędzy fazami projektowania, produkcji i montażu, ograniczając liczbę błędów i poprawiając wydajność projektu.

Polska branża prefabrykacji – mimo wyzwań wynikających z obecnej kondycji rynku budowlanego – osiągnęła w 2024 roku wartość produkcji na poziomie około 10 miliardów złotych, z czego połowę stanowiła produkcja modułowa. Choć sytuacja krajowa pozostaje wymagająca, to perspektywy rozwoju prefabrykacji w Europie i na świecie są znacznie bardziej obiecujące i otwierają przed polskimi firmami duży potencjał eksportowy. Dlatego tak istotne jest, aby polscy producenci aktywnie włączali się w międzynarodową konkurencję o rosnący portfel zamówień na prefabrykowane projekty.

Autor: Michał Urbankowski, kluczowy ekspert w Departamencie Wsparcia Eksportu PAIH

Źródło: webinar PAIH, Nowoczesne budownictwo prefabrykowane – polska szansa eksportowa, 29 maja 2025 r.