Rynki nordyckie – o czym należy wiedzieć?
Kraje północy Europy łączy wspólna historia, kultura i tradycja nordycka. Do tego obszaru zaliczamy Szwecję, Danię (oraz jej terytoria zależne Grenlandię i Wyspy Owcze), Norwegię i Islandię. Kraje nordyckie z punktu widzenia gospodarczego stanową całkiem duży rynek położony w bliskim sąsiedztwie Polski.
Łączny dochód narodowy tych państw to ponad 1,5 biliona euro, około 11 proc. dochodu narodowego wszystkich państw Unii Europejskiej. Ludność krajów nordyckich liczy ok. 27,5 miliona mieszkańców, ok. 6,2 proc. mieszkańców całej Unii Europejskiej. Szwecja, Dania i Finlandia to państwa członkowskie Unii Europejskiej, Norwegia i Islandia należą do Europejskiego Obszaru Gospodarczego i są związane z UE umową o wolnym handlu oraz należą do obszaru swobodnego przemieszania się (tzw. strefy Shengen).
Cechy wspólne krajów nordyckich
Cechy wspólne tych krajów to wysoki dochód na mieszkańca, relatywnie małe rozwarstwienie społeczne, silna pozycja związków zawodowych, centro-lewicowa orientacja polityczna, co przekłada się na ich politykę gospodarczo-społeczną. Kraje te mają nastawienie proekologiczne, przodują w technologiach przyjaznych dla środowiska i ochrony klimatu. W szczególności realizują ambitne cele w dziedzinie transformacji energetycznej w kierunku zeroemisyjnym, a konsumenci z tych krajów zwracają uwagę na produkty ekologiczne.
Przede wszystkim są to kraje bardzo wysoko notowane w rankingach wolności od korupcji. Dania i Finlandia zajmują 1 miejsce na liście Corruption Perception Index Transparency International, Szwecja i Norwegia 4 miejsce a Islandia 13.
Inną cechą wspólną jest również wysoka pozycja wśród krajów innowacyjnych. Według rankingu Global Innovation Index Szwecja zajmuje 2 pozycję w świecie, Finlandia – 8, Dania – 9, Norwegia 20 na 132 sklasyfikowane gospodarki.
Szwecję, Danię łączy przywiązanie do własnej waluty, nie przystąpiły do strefy euro, Islandia i Norwegia mają własną walutę, gdyż nie są członkami UE. Jedyny wyjątek stanowi Finlandia, która przystąpiła do strefy euro w roku 2002.
Dostęp do rynku
Z punktu widzenia dostępu do rynku konsumenckiego są to kraje raczej trudne dla eksporterów z uwagi na przywiązanie ich mieszkańców do produktów rodzimych oraz monopolizację rynków detalicznych przez duże korporacje. Również dostęp do rynku usług transgranicznych nie jest łatwy w związku ze wspieraną przez organa państwowe postawą związków zawodowych, które utrudniają, a niekiedy uniemożliwiają prowadzenie takiej działalności na konkurencyjnych zasadach. Dotyczy to w szczególności rynku usług budowlanych i transportowych.
Mimo tych wszystkich utrudnień Polska ma całkiem pokaźne obroty handlowe z tą grupą krajów. W roku 2021 polski eksport na rynki nordyckie osiągnął 11,1 miliarda euro a import 8 miliardów euro. Wartości te stanowiły odpowiednio 8,5 proc. eksportu Polski oraz 6 proc. importu. Dużą zasługę w generowaniu obrotów z rynkami nordyckimi mają spółki z udziałem kapitału nordyckiego. Łączna wysokość bezpośrednich inwestycji z tych krajów to ok. 10,7 miliarda euro (wg. danych NBP z 2020 r.), co stanowi ok 5,2 proc. inwestycji zagranicznych w Polsce. Należy zauważyć, że wśród inwestorów skandynawskich jest wiele spółek o zasięgu globalnym. Relacje z tymi podmiotami mogą stanowić trampolinę dla ekspansji firm polskich na rynki nordyckie.
W Polsce działa prężnie Skandynawsko-Polska Izba Gospodarcza (SPCC) składająca się z sekcji duńskiej, fińskiej, norweskiej i szwedzkiej, zrzeszająca ok. 400 podmiotów. Są wśród nich zarówno podmioty nordyckie, jak i polskie firmy działające na rynku nordyckim.
Kultura biznesowa
Kultura biznesowa w krajach nordyckich oparta jest na zaufaniu. Polega to na tym, że umowa uzgodniona ustnie ma moc obowiązującą partnerów, a jej złamanie automatycznie wyklucza z rynku i nie ma powrotu do dalszych negocjacji. W krajach tych jest powszechna znajomość języka angielskiego, jednak wysoko ceniona jest rozmowa w języku narodowym partnera. W szczególności odnosi się to do relacji z firmami lokalnymi. Absolutnym minimum w relacjach z partnerami nordyckimi jest posiadanie oferty na stronie internetowej przynajmniej w języku angielskim.
W trzech krajach nordyckich – Szwecji, Danii i Norwegii działają Zagraniczne Biura Handlowe Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu oferujące wsparcie dla przedsiębiorców polskich w dotarciu do rynków krajów urzędowania. Prócz pomocy w indywidualnych przypadkach (zgłaszanych za pośrednictwem strony internetowej PAIH) cyklicznie organizowane są przez te biura otwarte webinaria sektorowe dla przedstawicieli firm zainteresowanych tymi rynkami, przy wsparciu Ambasad oraz Centrali PAIH.
Maciej Zieliński, Departament Handlu i Współpracy Międzynarodowej, MRiT
