Artykuł

Egipt: charakterystyka rynku

26.10.2023

Egipt to najludniejszy kraj Bliskiego Wschodu i jednocześnie największa gospodarka Afryki Północnej. Procedury importowe w kraju nie należą do najłatwiejszych, z uwagi na coraz większy nacisk na rozwój i ochronę produkcji lokalnej. Zagraniczni inwestorzy spotykają się jednak z ciepłym przyjęciem i wsparciem władz oraz zainteresowaniem potencjalnych partnerów biznesowych.

Ogólna charakterystyka

Egipt (oficjalna nazwa Arabska Republika Egiptu) położony jest w północno-wschodniej części Afryki, a jego wschodnia część (Półwysep Synaj) leży już w Azji. Powierzchnia kraju to ok. 1 mln km2, z czego tylko 5% terytorium jest zamieszkałe i nadaje się pod uprawy. Poza deltą i doliną Nilu przeważają tereny pustynne. Całkowita linia wybrzeża Egiptu to 2 450 km, z czego wybrzeże Morza Śródziemnego rozciąga się pomiędzy Libią a Strefą Gazy, natomiast Morze Czerwone pomiędzy Sudanem a Kanałem Sueskim.

Populacja Egiptu to około 110 mln. Przyrost naturalny wynosi blisko 2% rocznie. Największe grupy etniczne zamieszkujące kraj to: Egipcjanie, Beduini (Arabowie), Nubijczycy.

Stolicą i głównym ośrodkiem Egiptu jest Kair, w którym mieszka ponad 20 mln mieszkańców. Drugim największym miastem, a jednocześnie największym portem jest Aleksandria, którą zamieszkuje blisko 6 mln mieszkańców, co czyni ją najludniejszym miastem nad Morzem Śródziemnym. Istotne ośrodki miejskie w Egipcie to także: Asuan, Port Said, Suez, Ismailia, Hurghada, Szarm El-Szejk. Językiem oficjalnym jest arabski, a mówionym jego lokalna odmiana (dialekt egipski języka arabskiego). W biznesie powszechny jest język angielski.

Warunki klimatyczne

W Egipcie występuje klimat ciepły pustynny. Na północy panuje nieco łagodniejszy klimat śródziemnomorski. Na pustynnym obszarze kraju temperatury w ciągu dnia latem dochodzą do 46 st. C. Występują tam przeważnie warunki skrajnie niekorzystne dla ludzi. Roczna suma opadów jest bardzo niska i nie przekracza 30 mm.

Informacje praktyczne

Dniami urzędowo wolnymi od pracy są piątek oraz sobota. Obecność w Egipcie dziesięciomilionowej mniejszości chrześcijańskiej (koptowie) sprawia, że również w niedzielę można napotkać trudności podczas wizyt w urzędach, zwłaszcza lokalnych. W niepełnym wymiarze urzędy pracują też w okresie miesiąca postu ramadan. Sklepy są czynne 7 dni w tygodniu, a wiele z nich, szczególnie w Kairze i Aleksandrii, przez całą dobę. Zaopatrzenie jest dobre, choć towary importowane są znacznie droższe niż krajowe. Relatywnie tani jest transport – Uber, taksówki, a nawet auto z kierowcą. Planując podróż do Egiptu, zalecamy zapoznanie się z ostrzeżeniami dla podróżujących, zawierającymi najnowsze informacje istotne dla bezpieczeństwa obywateli polskich na świecie.

Informacje ekonomiczne

Egipt jest największą gospodarką i najludniejszym państwem na Bliskim Wschodzie oraz w Afryce Północnej. Dzięki liczbie mieszkańców przekraczającej 110 mln i PKB w wysokości 404 miliardów USD, w Egipcie pojawiają się atrakcyjne warunki inwestycyjne, którym dodatkowo sprzyja obecna polityka rządu. Strategiczna lokalizacja Egiptu oferuje firmom platformę dla ich działalności handlowej w Afryce i krajach arabskich, a nawet w Europie w średnim i długim okresie.

W strukturze gospodarki widoczny jest udział dużych przedsiębiorstw państwowych, co odzwierciedla kilka dziesięcioleci centralnie planowanej polityki gospodarczej. Silnie rozwinięta jest sieć agencji rządowych, komitetów i rad, które uwydatniają obecność państwa w gospodarce.

Infrastruktura transportowa

Infrastruktura w Egipcie jest w dobrym stanie, szczególnie na tle pozostałych państw afrykańskich.

Położenie geograficzne Egiptu ma istotne znaczenie w transporcie morskim, gdyż kraj ten znajduje się nad Morzami Śródziemnym i Czerwonym połączonymi Kanałem Sueskim. Jest to bardzo ważny punkt na mapie transportowej świata, przebiega przez niego około 10% światowego handlu drogą morską.

Transport drogowy ma największy udział w przewozie towarów w Egipcie. Infrastruktura jest generalnie dobra. Trasy przewozowe są skoncentrowanie głównie w Kairze okolicach oraz wzdłuż Nilu i wybrzeży.

Kolej jest zarządzana przez państwo. Podobnie jak w przypadku dróg, kolej łączy większe miasta między deltą Nilu a Asuanem.

Handel zagraniczny

Obroty handlowe ogółem

W 2021 r. wartość egipskiego eksportu wyniosła 40,7 mld USD. Głównymi towarami eksportowymi były:

1. Ropa naftowa, produkty naftowe
2. Gaz, ziemny i wytwarzany
3. Warzywa i owoce
4. Odzież i dodatki odzieżowe
5. Tworzywa sztuczne w formach podstawowych

Do głównych kierunków eksportowych Egiptu należały: Stany Zjednoczone, Turcja, Grecja, Włochy, Indie, Arabia Saudyjska, Hiszpania, Wielka Brytania i ZEA. Warto przy tym zauważyć, że każdy z tych krajów odebrał po kilka procent egipskiego eksportu, co świadczy o jego dużej dywersyfikacji geograficznej.

W 2021 r. wartość egipskiego importu wyniosła 73,8 mld USD. Głównymi towarami importowanymi do kraju były:

1. Ropa naftowa, produkty naftowe
2. Zboża i przetwory zbożowe
3. Pojazdy drogowe
4. Produkty medyczne i farmaceutyczne
5. Tworzywa sztuczne w formach podstawowych

Do głównych kierunków importowych należały: Chiny, Arabia Saudyjska, Stany Zjednoczone, Rosja, Turcja, ZEA i Niemcy. Również w przypadku importu można mówić o dużej dywersyfikacji geograficznej. Poza Chinami, które mają blisko 20%, pozostałe kraje mają jedynie po kilka procent udziału w imporcie do Egiptu.

Obroty handlowe z Polską

W 2022 r. eksport z Polski do Egiptu osiągnął wartość 363 mln EUR. Od 2020 r. sprzedaż towarów z naszego kraju do Egiptu rośnie. Trzy lata temu wartość ta wyniosła 337 mln EUR, a w 2021 r. – 353 mln EUR.

W 2022 r. import towarów z Egiptu do Polski osiągnął wartość 492 mln EUR. Podobnie jak w przypadku eksportu, wartość importu wciąż wzrasta. W 2020 r. wynosiła 174 mln EUR, a w 2021 r. – 260 mln EUR.

Pierwsze kroki na rynku

Według Banku Światowego działalność w Egipciemożna rozpocząć w ciągu 8 dni (średnia regionalna wynosi 19). Rejestracji dokonuje się w siedzibie GAFI (General Authority for Investment and Free Zones) w Kairze. Poza procesami administracyjnymi w GAFI założyciele muszą otworzyć akta rejestrowe spółki i zarejestrować pracowników w Krajowym Urzędzie Ubezpieczeń Społecznych i otrzymać certyfikat z autoryzowanego banku, aby otworzyć konto bankowe. Poza rejestracją przedsiębiorcy muszą uzyskać pozwolenia uprawniające do prowadzenia działalności gospodarczej. Czas potrzebny na uzyskanie pozwoleń wynosi od 3 do 12 miesięcy.

Egipski rząd definiuje przedsiębiorstwa w następujący sposób:

• mikroprzedsiębiorstwa: kapitał zakładowy poniżej 50 000 EGP i mniej niż dziesięciu pracowników
• małe przedsiębiorstwa: kapitał zakładowy od 50 000 do 5 mln EGP (dla zakładów przemysłowych) lub 50 000 i 3 mln EGP (dla zakładów nieprzemysłowych) i mniej niż 200 pracowników
• średnie przedsiębiorstwa: kapitał zakładowy od 5 milionów do 10 mln EGP (dla zakładów przemysłowych) lub 3 mln i 5 mln EGP (dla zakładów nieprzemysłowych) i mniej niż 200 pracowników

One Stop Shop (OSS) wdrożony przez GAFI został ustanowiony, aby pomóc inwestorom uzyskać wymagane zezwolenia i tym samym ułatwić rozpoczęcie działalności w Egipcie. OSS posiada instytucjonalne powiązania z ministerstwami i agencjami rządowymi, które wydają pozwolenia i zatwierdzenia wymagane do zakładania przedsiębiorstw w Egipcie.

Zakładanie przedstawicielstw odbywa się w One Stop Shop, które to zostały wprowadzone, aby ułatwić inwestorom ścieżkę rejestracji. Znacznie usprawniają jakość i terminowość procesów administracyjnych. Ich główne funkcje to:

• Ułatwienie udzielania licencji biznesowych.
• Doradztwo techniczne i informacje, również dla klientów planujących inwestycję.
• Wprowadzenie przejrzystej i rozsądnej struktury opłat.

Wolne strefy

Wolne Strefy są jednym z przewidzianych schematów inwestycyjnych, w których można rozpocząć własną inwestycję. System ten został wdrożony przez General Authority for Investment and Free Zones (GAFI).

Wolna Strefa jest obszarem gruntu należącego do państwa i podlega jego administracji. Regulacje prawne dotyczące m.in. obrotu towarów (lokalnych oraz zagranicznych) oraz ceł, są odrębne od stosowanych na obszarach niepołożonych w Wolnej Strefie.

W Egipcie znajduje się dziewięć takich stref, położonych w różnych częściach kraju. Wyposażone są one w niezbędną infrastrukturę oraz media (prąd, woda, kanalizacja, telekomunikacja i gaz), usytuowane w pobliżu portów morskich i lotniczych oraz dużych miast. Oprócz zintegrowanej i niezależnej jednostki celnej, w każdej strefie znajduje się jednostka ds. bezpieczeństwa portów oraz oddział ochrony funkcjonujący 24 godziny na dobę.

W Egipcie funkcjonują dwa rodzaje Wolnych Stref:

1. Publiczna Wolna Strefa –> Jest to wydzielona i ogrodzona działka przeznaczona dla inwestycji przemysłowych, usługowych i magazynowych, której powierzchnia jest dzierżawiona w systemie rok/m2 zgodnie z regulacjami i warunkami określonymi w Ustawie 8 z 1997 r. o ubezpieczeniach inwestycyjnych i zachętach, z późniejszymi zmianami.
2. Prywatna Wolna Strefa –> Jest to obszar, który znajduje się poza granicami Strefy Wolnej, a który to został przyznany dla jednej inwestycji ze względu na brak miejsca w strefie wolnej bądź ze względu na specyficzne położenie, które ma kluczowy wpływ na wydajność inwestycji, np. bliskość surowca, portów eksportowych, czy też dogodne połączenie komunikacyjne dla transportu materiałów lub eksportu produktów.

Zazwyczaj inwestor wybiera lokalizację dla swojej inwestycji, która docelowo ma się stać Wolną Strefą poprzez przeniesienie własności lub wynajęcie według uznania. Ponadto inwestor zobowiązuje się do podłączenia mediów do tej działki i zapewnienia przedstawicielom urzędu celnego, ochrony portów oraz władzom możliwość prowadzenia czynności związanych z wwozem i wyładunkiem towarów.

Zachęty w ramach Wolnych Stref:

• Brak ograniczeń w przekazywaniu zysków i inwestowaniu pieniędzy.
• Prawo do importu i eksportu bez konieczności prowadzenia zapisów w Rejestrze Importerów.
• Wszystkie urządzenia, maszyny i środki transportu wymagane do działalności inwestycji są zwolnione z ceł i VAT (z wyjątkiem samochodów).

Działalność Wolnych Stref wpisuje się w ramy egipskiej polityki opartej na klastrach. Polityka ta koncentruje się na zwiększaniu wydajności i opłacalności produkcji, wdrażaniu innowacji poprzez tworzenie ośrodków badawczo-rozwojowych i tworzenie nowych form działalności. W efekcie SSE mają polepszyć dostęp MŚP do rynku międzynarodowego i zwiększyć ich wydajność.

Trudności w prowadzeniu działalności gospodarczej

Przeszkodami w handlu oraz prowadzeniu inwestycji są głównie: nadmierna biurokracja, niedobór wykwalifikowanej siły roboczej, ograniczony dostęp do kredytów, ograniczony dostęp do walut obcych, powolne i uciążliwe procedury celne, kwestie własności intelektualnej oraz pozataryfowe bariery handlowe.

Mimo że Egipt jest stroną międzynarodowych umów arbitrażowych, to egipskie sądy nie zawsze uznają zagraniczne orzeczenia. Rozstrzyganie sporu jest bardzo powolne, a czas rozstrzygania sprawy do ukończenia średnio od trzech do pięciu lat.

Rynek pracy ma swoje ograniczenia, jak niewystarczająca liczba wysoko wykwalifikowanych pracowników. Szara strefa rośnie i stanowi aż 91% miejsc pracy dla młodych ludzi.

W Egipcie obowiązuje złożony system przepisów sanitarnych, fitosanitarnych oraz norm jakościowych regulujących import produktów żywnościowych. Procedury inspekcji i przeprowadzenia testów są często nieprzejrzyste. Przepisy te często nie są zgodne z zobowiązaniami Egiptu wobec WTO i utrudniają dostęp do rynku. Wpływa to niekorzystnie zwłaszcza na import mięs.

Informacje sektorowe

Rolnictwo

Rolnictwo jest kluczowym sektorem egipskiej gospodarki. Skoncentrowane jest w obszarze żyznej delty Nilu, gdzie uprawy bawełny są najbardziej opłacalne. Przyjęty plan zakłada, że do 2028 r. Egipt ma stać się w 75% samowystarczalny w produkcji pszenicy. Podjęto się także projektu utworzenia gruntów rolnych o powierzchni 6 mln hektarów na zachodzie w pustynnej części kraju.

Energia

Baza surowców mineralnych i energetycznych Egiptu składa się w większości z ropy naftowej i gazu ziemnego, rudy żelaza, fosforanów i złota. Szczególnie produkcja ropy naftowej była od kilku lat spowolniana. Natomiast niedawno odkryto duże złoża na dnie Morza Śródziemnego, co otworzy nowe możliwości egipskiego eksportu ropy naftowej. Rosnące zapotrzebowanie na energię, ograniczenia w możliwościach produkcyjnych i dostawie energii elektrycznej mogą negatywnie wpływać na wzrost przemysłowy w Egipcie.

Usługi

Sektor usług jest zdecydowanie największym i najszybciej rozwijającym się w gospodarce egipskiej, stanowi około 50% PKB. Turystyka, handel, usługi bankowe i żeglugowe na Kanale Sueskim stanowią główne źródła dochodów w tym sektorze. Tylko ok. 1/3 Egipcjan ma konto bankowe. Egipt nadal jest gospodarką opartą na gotówce, niemniej widoczny jest szybki rozwój bankowości mobilnej. Egipt jest obecnie drugim co do wielkości rynkiem w zakresie wydawania kart kredytowych i debetowych na Bliskim Wschodzie. Jednocześnie cieszy się największym odsetkiem ludności posiadających karty w porównaniu z innymi krajami regionu. Dynamiczny wzrost liczby posiadaczy kart płatniczych spowodował zawiązanie współpracy między rządem a firmą MasterCard oraz realizacją programu Digital National ID łączącym krajowe karty identyfikacyjne z systemem płatności mobilnych. Ma on na celu rozszerzenie zakresu integracji finansowej dla 54 milionów obywateli.

Kultura biznesu

 Najważniejsze uwarunkowania

Egipt zawdzięcza swoją światową reputację m.in. dziedzictwie kultury Starożytnego Egiptu. We współczesnym Egipcie jej elementy przeplatają się z kulturą muzułmańską, arabską, afrykańską i śródziemnomorską. Egipcjanie zdecydowanie preferują kontakt bezpośredni i na żywo. Egipcjanie raczej nie powiedzą wprost, że nie są zainteresowani współpracą. Należy być gotowym na targowanie się i oczekiwanie ustępstw. Nie należy przy tym pozostawać dłużnym, zdając sobie sprawę, że czasami jest to sama sztuka dla sztuki.

Umawianie spotkań

Należy pamiętać, że w Egipcie obowiązuje inny tydzień pracy niż w Polsce. Pracuje się od niedzieli do czwartku, a weekend jest w piątek i sobotę. Ze względu na liczną mniejszość chrześcijańską, niedziela też może nie być najlepszym dniem na kontakt biznesowy lub załatwianie spraw w administracji. Warto zaznajomić się też z kalendarzem świąt. Przykładowo podczas Ramadanu – świętego miesiąca postu – życie, a przy tym również praca zdecydowanie spowalniają i nie jest to najlepszy czas na prowadzenie negocjacji, a tym bardziej na wizytę w Egipcie w celach biznesowych. Umawiając się na spotkanie, najlepiej będzie je potwierdzić przed rezerwacją lotów i zakwaterowania, na tydzień przed spotkaniem, potem na dzień przed, a następnie nawet na godzinę przed spotkaniem. Przynajmniej jedno potwierdzenie powinno mieć formę tekstową (e-mail lub WhatsApp) z dokładnym określeniem miejsca i terminu. Kair jest bardzo zatłoczonym i zakorkowanym miastem. Dlatego trzeba dobrze zaplanować logistykę spotkań, pozostawiając spory margines na dojazd. Spóźnienia nie należą do rzadkości, chociaż należy starać się być punktualnym.

Powitanie i tytułowanie

Standardowym powitaniem jest uścisk dłoni. Niektórzy konserwatywni muzułmanie i muzułmanki ze względów religijnych mogą przy powitaniu nie podawać dłoni osobie przeciwnej płci. Wynika to z tego, że kontakt fizyczny między kobietą a mężczyzną jest zarezerwowany dla członków rodziny. Z tego względu najlepiej dostosować się do drugiej strony, czekając na inicjatywę. Ewentualnie lekki ukłon lub skinienie głowy będą wystarczające. Zwracając się do drugiej osoby, najczęściej używa się tytułu Mister/Mistress i imienia lub nazwiska – przykładowo Mister Ahmed/Mistress Leila. Egipcjanie przywiązują również wagę do tytułów naukowych. Widząc na wizytówce przed imieniem i nazwiskiem Dr/Eng wyrazem szacunku będzie zwracanie się per Doctor/Engineer – przykładowo Doctor Ahmed/Engineer Ahmed.

Przyjęcia oficjalne i towarzyskie

Alkohol i wieprzowina są dla muzułmanów zakazane i nie należy ich wręczać lub proponować o ile nie mamy pewności, że dana osoba je spożywa. Niejako w zastępstwie funkcji kulturowej alkoholu pije się kawę lub herbatę – zazwyczaj bardzo mocno słodzone. Nie powinno się ich odmawiać, chociaż wcale nie trzeba ich wypić mimo podania.

Ubiór

Przygotowując się do wyjazdu do Egiptu, powinno się zwrócić uwagę na nieco bardziej konserwatywne standardy przyzwoitości. Szczególnie dotyczy to ubioru kobiet, ale również mężczyzn. Panie powinny wystrzegać się krótkich sukienek czy spódniczek. Koszula lub bluzka powinny zasłaniać dekolt i ramiona, a ubrania nie powinny być obcisłe. Mimo panujących wysokich temperatur krótkie spodnie podczas spotkania biznesowego będą uznane za faux-pas.

Rozmowy i zachowania negocjacyjne

Dobrym pozabiznesowym tematem do rozmowy może być sam Egipt, jego starożytna historia, piramidy, Sfinks – to prawdziwa duma Egipcjan. Powinno unikać się tematów politycznych, zwłaszcza tych kontrowersyjnych lub kontestujących politykę Egiptu. Egipcjanie lubią żartować, jednak nie powinno się żartować z samego Egiptu lub Egipcjan. Nie należy poruszać tematu kobiet, jeśli partner tego nie zrobi, a zwłaszcza wypytywać o żeńskich członków rodziny, jak żona, córki lub siostry. Należy być gotowym na targowanie się i oczekiwanie ustępstw. Nie należy przy tym pozostawać dłużnym, zdając sobie sprawę, że czasami jest to sama sztuka dla sztuki. Mówienie o przyszłości, zwłaszcza w kategoriach „pewności” jest dla Egipcjan rzadkie, a nawet abstrakcyjne. Popularnym powiedzeniem jest inshallah (jeśli Bóg zechce) – jako komentarz dla przyszłych wydarzeń. Egipcjanie raczej nie powiedzą wprost, że nie są zainteresowani współpracą. Zamiast tego mogą prosić o więcej czasu na decyzję, a potem przestać odpowiadać.

Gestykulacja i zachowanie publiczne

Złączenie wszystkich palców dłoni i uniesienie ich ku górze oznacza prośbę o cierpliwość – oczekiwanie na odpowiedź, wyjaśnienia. Lewa ręka jest uważana za nieczystą. Przyjmujemy i wręczamy prawą lub obiema rękami. Podeszwa buta jest uważana za nieczystą i nie wolno jej eksponować. Gest kciuka uniesionego w górę może być uznany za obraźliwy.

Wręczanie i przyjmowanie upominków

Przygotowując ewentualne upominki dla partnerów handlowych, pamiętajmy, że alkohol i wieprzowina są dla muzułmanów zakazane i nie należy ich wręczać lub proponować o ile nie mamy pewności, że dana osoba je spożywa. Dobrym prezentem będą wypieki cukiernicze lub czekoladowe, wyroby biżuteryjne i galanteryjne oraz produkty rzemiosła charakterystyczne dla danego kraju lub regionu, z którego pochodzimy.

Korespondencja

Cold e-mailing rzadko przynosi jakiekolwiek efekty. W przypadku komunikacji na odległość preferowane są rozmowy telefoniczne lub bardzo popularne w tym kraju komunikatory takie jak np. Whatsapp.

Nawiązywanie kontaktów

Egipcjanie zdecydowanie preferują kontakt bezpośredni i na żywo. Mogą nieufnie podchodzić do kontaktów, które nie zostały im w jakiś sposób polecone lub zaanonsowane przez znajomą im osobę. W kontaktach z instytucjami i na poziomie zarządów spółek dobrze widziane jest rozpoczęcie komunikacji oficjalnym pismem.

Co zawrzeć w prezentacji firmy

Prezentacja powinna być przygotowana po angielsku. Należy zawrzeć w niej takie elementy jak: historia firmy, sukcesy i plany; produkt lub usługa i model biznesowy; posiadane certyfikaty kontroli jakości.

Dodatkowe informacje

Niektórzy muzułmanie przerywają aktywności w ciągu dnia, gdy nadchodzi pora modlitwy, udając się wówczas do meczetu, sali modlitewnej lub w ustronne miejsce. Przy wszelkiego rodzaju usługach, np. w restauracji, hotelu, gdzie obsługa wyświadcza nam jakąś przysługę lub grzeczność, może być oczekiwanie tzw. bakszyszu, czyli napiwku.

Więcej informacji o Egipcie znajdziesz w dziale Kierunki eksportu

Źródło: Raport PAIH „Egipt – Przewodnik po rynku”, materiały PAIH, Export Intelligence