Brazylia – bariery wejścia

Brazylia jest historycznie protekcjonistycznym państwem, słabo włączonym w globalne łańcuchy wartości. Kraj jest 9. gospodarką świata pod względem wielkości PKB, ale dopiero 27. importerem i 25. eksporterem na świecie. Biorąc pod uwagę swój etap rozwoju, zarobki per capita, wielkość populacji oraz dystans do innych rynków, potencjał brazylijskiej ekonomii jest dużo większy niż pokazuje to wymiana handlowa.

Brazylia jest członkiem Światowej Organizacji Handlu oraz Stowarzyszenia Integracji Latynoamerykańskiej, a także unii celnej Mercosur. Blok handlowy Mercosur tworzą takie kraje jak Brazylia, Argentyna, Paragwaj, Urugwaj oraz Wenezuela, która jest tymczasowo zawieszona.

Brazylia posiada stosunkowo niewiele umów o wolnym handlu z innymi państwami. Jedynie około 12% wszystkich produktów importowanych pochodzi z krajów z którymi Brazylia posiada umowy o wolnym handlu, a dla przykładu w Chile jest to około 90% produktów.

Bariery taryfowe

Taryfy celne są dość wysokie i stanowią jedną z metod ochrony rynku krajowego. Cena produktu importowanego w Brazylii może być nawet dwa razy wyższa od cen na innych rynkach. Średnia stawek importowych dla „kraju najbardziej uprzywilejowanego” to około 13%, gdzie na przykład w Chile wynosi ona jedynie 6%. Z tego względu wiele firm zakłada swoje oddziały na terytorium Brazylii, aby uniknąć trudności związanych z importem. Z reguły podatek importowy waha się o 0% do 20%, jednak na niektórych rynkach, takich jak np. sektor tekstylny, osiąga on 35%. Taryfy importowe są strategią ochrony sektora krajowego. W Brazylii produkty pierwszej potrzeby oraz te, których brakuje na rynku, posiadają niższe stawki importowe, podczas gdy pozostałe produkty są objęte wyższymi stawkami podatkowymi.

Kolejną istotną barierą jest skomplikowany system podatkowy. Podstawowymi podatkami płaconymi w Brazylii przy imporcie produktów są (podatki obliczane na podstawie klasyfikacji podatkowej towarów w Mercosur– NCM):

• ICMS (stanowy),
• IPI (federalny),
• PIS (federalny),
• COFINS (federalny),
• Podatek Importowy.

Istnieje również podatek od operacji finansowych (IOF), takich jak: operacje walutowe, ubezpieczenia i papiery wartościowe oraz operacje ze złotem (jako aktywa finansowe) i instrumenty walutowe oraz CIDE. Jest to składka federalna, pobierana według stawki 10% od przekazów dokonywanych przez podatników będących osobami prawnymi, z tytułu opłat licencyjnych oraz usług administracyjnych i technicznych świadczonych przez nierezydentów.

Bariery pozataryfowe

W Brazylii dodatkową trudność stanowią organy regulujące oraz normy techniczne i sanitarne. Do najważniejszych organów regulujących należą:

• ANVISA (Narodowa Agencja Nadzoru Sanitarnego): leki, artykuły zdrowotne, sprzęt medyczny, kosmetyki, żywność;
• MAPA (Ministerstwo Rolnictwa):  nakłady rolnicze, napoje, produkty zwierzęce, produkty pochodzenia roślinnego,  pestycydy;
• INMETRO (Narodowy Instytut Metrologii, Jakości i Technologii): metrologia i ocena zgodności;
• IBAMA (Brazylijski Instytut Ochrony Środowiska): ochrona środowiska;
• Narodowa Agencja Naftowa: smary;
• ANATEEL (Narodowa Agencja Telekomunikacji): drony, telefony komórkowe.

Brazylia posiada własne normy techniczne dla produktów, co oznacza bardzo często certyfikację fabryki i procesu produkcyjnego, co jest czasochłonne i drogie. Oprócz tego, między Polską a Brazylią istnieją również nieuzgodnione certyfikaty zdrowia dla eksportu wieprzowiny i wołowiny. Brak również uzgodnionych wzorów świadectw zdrowia dla kolegenu, żelatyny, piskląt czy jaj wylęgowych. Istnieją także niejasne procedury przyznawania licencji dla produktów pochodzenia roślinnego, a polskie owoce i warzywa nie znajdują się na liście produktów dozwolonych do importu. Ponadto obowiązek etykietowania produktów w języku portugalskim oraz umieszczenia informacji o alergenach na opakowaniach są dodatkowymi trudnościami dla producenta.

Brazylia chroni wiele ze swoich rynków krajowych np. poprzez programy rządowe takie jak np. Program Rota 2030, który gwarantuje zniżki podatkowe dla producentów samochodów. W porównaniu do innych krajów Brazylia jest liderem, jeśli chodzi o liczbę wszczynanych postępowań antydumpingowych. Historycznie poziom tych procesów jest niekompatybilny ze stopniem otwartości brazylijskiej ekonomii oraz charakterystyką tego rynku.

Dodatkowym czynnikiem, którego nie można pominąć, pisząc o warunkach dostępu do rynku brazylijskiego, jest tzw. „custo Brasil”. Jest to termin określający zespół trudności strukturalnych, ekonomicznych i biurokratycznych, w tym wysoką korupcję, przesadną biurokrację, wysokie podatki i wiele innych czynników, które utrudniają prowadzenie biznesu w Brazylii oraz negatywnie wpływają na procedury eksportowe i importowe.

Wyjątki

Istnieje kilka wyjątków, gdzie brazylijscy importerzy mogą liczyć na zwolnienia podatkowe czy mniejszą biurokrację. Jednymi z najważniejszych przykładów tego typu działań są następujące sytuacje:

• Wolna Strefa Ekonomiczna w Manaus to model rozwoju gospodarczego opracowany przez rząd w celu stworzenia bazy gospodarczej w regionie Amazonii oraz promowania lepszej integracji produkcyjnej i społecznej tego regionu z krajem. Strefa Wolnego Handlu Manaus przyciąga firmy z Brazylii i z zagranicy, ponieważ oferuje, oprócz ograniczonej biurokracji, korzyści podatkowe dla handlu zagranicznego.
• Bardzo często poszczególne stany w Brazylii oferują zniżki podatkowe dla importerów. Zniżki i zachęty te dotyczą podatku ICMS, który jest podatkiem stanowym. Do stanów, które oferują najatrakcyjniejsze zachęty, należą Santa Catarina, São Paulo, Espírito Santo, Paraná, Pernambuco oraz Rondônia.
• Drawback jest typem zachęty eksportowej, pozwalającej na zwolnienie lub zawieszenie podatków od towarów importowanych, które zostaną wykorzystane do wytworzenia produktu w Brazylii, który następnie zostanie przeznaczony na eksport.
• Ex-tarifário (wyjątek taryfowy) promuje atrakcyjność inwestycji w Brazylii poprzez tymczasowe obniżenie podatku importowego nakładanego na dobra kapitałowe oraz towary informatyczne i telekomunikacyjne. Dzieje się tak, gdy nie ma podobnej produkcji krajowej. W obecnym reżimie dla niektórych sektorów stopa cła może sięgać nawet 0%.
• Import tymczasowy zezwala na tymczasowy przywóz niektórych rodzajów towarów do Brazylii w określonych celach. W tym systemie podatki związane z operacją importową są zawieszone lub obliczane na podstawie długości pobytu towaru w Brazylii.
• Entreposto aduaneiro (skład celny) w imporcie pozwala na przechowywanie towarów pochodzących z zagranicy w specjalnych magazynach celnych, z zawieszeniem płatności podatków i składek federalnych nakładanych na import, co umożliwia stopniową komercjalizację towarów i zapłatę podatków w momencie nacjonalizacji towarów.

Więcej o Brazylii przeczytasz w dziale Kierunki eksportu

Autor: Karolina Orlandi, Zagraniczne Biuro Handlowe PAIH w Brazylii