Polska ekspansja gospodarcza nabiera nowego wymiaru

Polski biznes wkracza w kolejną fazę rozwoju zagranicznego. Raport „Nowy eksport, nowa rola dyplomacji: dokąd zmierzają polskie firmy” pokazuje, że krajowe przedsiębiorstwa coraz częściej inwestują poza granicami, umacniając swoją obecność na globalnych rynkach. Korzystają przy tym z rosnącego wsparcia instytucji rozwojowych oraz dyplomacji gospodarczej.

Analiza opracowana przez WNP Economic Trends we współpracy z KUKE i PFR TFI dowodzi, że chwilowe spowolnienie eksportu, wywołane napięciami geopolitycznymi, nie zatrzymuje procesu umiędzynarodowienia polskiej gospodarki, lecz otwiera jego nowy rozdział. Polskie firmy coraz odważniej wychodzą na rynki światowe – od akwizycji po projekty greenfield.

Raport przygotowany na podstawie danych GUS, Eurostatu i KIG nie tylko przytacza szczegółowe liczby, lecz także opisuje rynki, na których działają polskie przedsiębiorstwa. Wskazuje wyzwania stojące przed eksporterami i definiuje na nowo rozumienie polskiej konkurencyjności w obliczu globalnych przemian.

Dynamika eksportu w 2024 roku

Rok 2024 przyniósł wyraźne spowolnienie. Wartość polskiego eksportu wyniosła 350 mld EUR, co oznacza spadek o 0,8 proc. r/r. To pierwszy taki wynik od 2009 roku. W pierwszym kwartale 2025 roku obserwowano dalsze pogorszenie.Eksport do krajów rozwiniętych wyniósł 325 mld PLN, czyli o 2 proc. mniej niż rok wcześniej, aeksport do Unii Europejskiej – 276,6 mld PLN, czyli o 3 proc. mniej niż rok wcześniej.

Szczególnie silny spadek dotyczył rynków Europy Środkowo-Wschodniej (–13,1 proc.) oraz Rosji (–30,3 proc.), podczas gdy eksport na Ukrainę zanotował niewielki wzrost (+2,8 proc.).

Rynki polskiego eksportu

Kraje rozwinięte – przede wszystkim państwa Unii Europejskiej i strefy euro – pozostają głównym kierunkiem polskiego eksportu. Trafia tam ponad 80 proc. naszej sprzedaży zagranicznej.

Największym partnerem handlowym Polski w 2023 r. były Niemcy, z eksportem o wartości ok. 36 mld EUR, co stanowiło ponad jedną czwartą całości. Kolejne miejsca zajmowały: Francja (10 mld EUR), Włochy (9 mld EUR) oraz Niderlandy (8 mld EUR).

Rynki rozwijające się – gospodarki w fazie wzrostu, charakteryzujące się dużą chłonnością na nowe inwestycje, ale też podwyższonym ryzykiem – obejmują m.in. państwa Afryki, Bliskiego Wschodu czy wybrane kraje Azji.

• Eksport do Chin w 2023 r. wyniósł ok. 3,5 mld EUR,
• do Zjednoczonych Emiratów Arabskich – ok. 1,2 mld EUR,
• do Egiptu – ok. 0,6 mld EUR.

Europa Środkowo-Wschodnia (region obejmujący m.in. Ukrainę, Białoruś czy kraje Kaukazu):

• eksport do Ukrainy w 2023 r. osiągnął wartość ok. 5,5 mld EUR,
• do Białorusi (przed sankcjami) – ok. 1,5 mld EUR,
• do Gruzji i Azerbejdżanu – poniżej 0,5 mld EUR każdy.

Na rynkach rozwijających się polskie firmy coraz częściej angażują się w projekty infrastrukturalne oraz inwestycje typu greenfield i brownfield. Raport podkreśla, że to właśnie tam eksporterzy napotykają najwięcej barier, ale jednocześnie mogą zyskać dostęp do nowych sektorów – m.in. energetyki odnawialnej czy recyklingu.

Udział eksportu w gospodarce

Udział eksportu towarów i usług w polskim PKB maleje: z 62,4 proc. w 2022 r. do 57,9 proc. w 2023 r., a następnie do 52,3 proc. w 2024 r. Oznacza to, że mimo wysokiego wolumenu sprzedaży zagranicznej polska gospodarka staje się coraz bardziej zależna od czynników wewnętrznych i mniej od eksportu.

Przyszłość polskiego eksportu będzie zależeć od zdolności firm do wejścia na rynki rozwijające się, gdzie ryzyko jest większe, ale potencjalne zyski wyższe, oraz od utrzymania konkurencyjności na najbardziej wymagających rynkach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Dodatkowo, w świetle unijnych regulacji sankcyjnych, firmy muszą dostosować strategie ekspansji do nowych realiów prawnych.

Polska konkurencyjność

Pojęcie „konkurencyjności” w raporcie odnosi się do zdolności polskich przedsiębiorstw do rywalizacji na globalnych rynkach – zarówno cenowo, jak i jakościowo.

W praktyce oznacza to, że polskie firmy potrafią oferować towary i usługi w konkurencyjnej cenie dzięki relatywnie niższym kosztom produkcji, a jednocześnie rozwijają marki o rozpoznawalnej jakości, jak w przypadku InPostu czy Grupy Elemental. Konkurencyjność opiera się coraz częściej na innowacjach, umiejętności wykorzystania zielonej transformacji i dostosowania się do europejskich oraz globalnych regulacji.

Przykładem są inwestycje w Rumunii w sektorze recyklingu, które wpisują się w politykę gospodarki obiegu zamkniętego.

Polska ekspansja w nowym wymiarze

Raport wyraźnie pokazuje, że polska ekspansja gospodarcza wchodzi w etap, w którym liczą się nie tylko liczby i dynamika, ale także jakość obecności za granicą.

Coraz więcej przedsiębiorstw wychodzi poza sam eksport towarów i angażuje się kapitałowo – tworząc spółki zależne, dokonując przejęć i inwestując w projekty zagraniczne. Duże znaczenie ma przy tym aktywne wsparcie instytucji publicznych i dyplomacji gospodarczej, które nie tylko zabezpieczają transakcje, lecz także inicjują nowe projekty i otwierają drzwi do rynków rozwijających się.

To właśnie tam – w Afryce, Azji czy na Bliskim Wschodzie – polskie firmy mogą zdobywać przewagi dzięki innowacyjności, zielonej transformacji i elastyczności w dostosowywaniu się do regulacji.

Na znaczeniu zyskuje również marka „Made in Poland”, która przestaje być prostą etykietą kraju pochodzenia, a staje się symbolem jakości, wiarygodności i wartości dodanej. Polska konkurencyjność coraz rzadziej oznacza „tańszą produkcję”, a coraz częściej zdolność do rywalizacji w obszarach wymagających technologii, innowacji i odpowiedzialności środowiskowej.

Źródło: Raport „Nowy eksport, nowa rola dyplomacji: dokąd zmierzają polskie firmy”, WNP Economic Trends we współpracy z KUKE i PFR TFI, sierpień 2025