Artykuł

Paszport roślin przepustką do handlu na terenie UE

26.10.2023

Zgodnie z unijnym prawodawstwem jednym z głównych dokumentów umożliwiających handel materiałem roślinnym jest paszport roślin. Ten niewielki dokument to obecnie nie tylko podstawa szkółkarskiego e-commerce, ale i fundament umiędzynarodowienia europejskich przedsiębiorstw. Jak wygląda, jaki jest jego zakres terytorialny i czym tak właściwie różni się od świadectwa fitosanitarnego?

Czym jest paszport roślin?

Paszport roślin jest urzędową etykietą poświadczającą, że zaopatrzony w nią materiał roślinny spełnia wymagania określone w rozporządzeniach UE odnoszących się do ochrony roślin przed agrofagami.

Paszport roślin powinien mieć formę prostokąta lub kwadratu, a wszystkie wymagane informacje powinny być na nim umieszczone w sposób trwały i wyraźny. Paszporty roślin umieszcza się na jednostce handlowej danego materiału roślinnego, np. doniczce, wiązce, skrzynce itp.

Czym jest paszport roślin przeznaczony dla stref chronionych?

Niektóre państwa Unii Europejskiej mają ustanowione strefy chronione dla określonych agrofagów kwarantannowych. W niektórych przypadkach obejmują one terytorium Państwa lub jego część. Oznacza to, że obszary te są wolne od określonych agrofagów kwarantannowych, a przewożony na te tereny materiał roślinny musi spełniać specjalne wymagania i powinien być zaopatrzony w paszport roślin do strefy chronionej dla określonego agrofaga kwarantannowego.

Wykaz stref chronionych, wolnych od wybranych agrofagów i materiałów roślinnych dla tych stref chronionych, a także szczegółowe wymagania fitosanitarne znajdują się w załącznikach III, IX i X do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/2072.

Kto wydaje paszporty roślin?

Paszporty roślin może wydawać podmiot profesjonalny, tj. specjalista z branży na podstawie upoważnienia i pod nadzorem wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa lub, w określonych sytuacjach, wojewódzki inspektor.

Dane na temat jednostek upoważnionych gromadzi Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Szczegółowy wykaz jednostek organizacyjnych, tj. wojewódzkich inspektoratów, znajduje się na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORIN).

Dla jakiego typu towarów są wydawane paszporty?

Paszporty są wydawane dla wszystkich roślin oraz żywych części roślin, przeznaczonych do sadzenia, np. sadzonek, bulw, cebul, rozłóg itp., oraz niektórych nasion, owoców i drewna (w określonej postaci).

Szczegółowy wykaz materiałów roślinnych, wymagających zaopatrzenia w paszporty roślin, znajduje się w Załączniku XIII rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/2072. Natomiast w załączniku XIV wymienionego rozporządzenia znajduje się wykaz materiałów roślinnych, wymagających zaopatrzenia w paszport roślin do strefy chronionej.  Link do pełnej treści rozporządzenia znajduje się poniżej.

Kiedy jest stosowany?

Paszport roślin jest wymagany przy przemieszczaniu materiałów roślinnych, tj. roślin lub ich części pomiędzy przedsiębiorstwami z branży. To jest tzw. podmiotami profesjonalnymi, które wykorzystują dany towar w celach innych niż swoje prywatne potrzeby. Do grupy tej należy zaliczyć między innymi: sklepy ogrodnicze, architektów krajobrazu, firmy zajmujące się zagospodarowaniem terenów zieleni itp.

Paszport roślin jest wymagany również w przypadku sprzedaży lub wymiany roślin w formie umów zawieranych na odległość, np. przez telefon, Internet, pocztę. W takim przypadku obowiązek zaopatrywania materiałów roślinnych w paszporty występuje również wtedy, gdy odbiorcą przesyłki jest użytkownik ostateczny (tj. klient detaliczny).

Jedynym wyjątkiem jest bezpośrednie przemieszczanie materiałów roślinnych do użytkowników ostatecznych, np. sprzedaż roślin w sklepie stacjonarnym na własny użytek klienta. 

Jaki ma zakres terytorialny?

Paszport roślin jest dokumentem obowiązującym na terenie Unii Europejskiej.

Paszport roślin a świadectwo fitosanitarne

Paszport roślin jest dokumentem, który umożliwia sprzedaż wyłącznie na terenie Unii Europejskiej. Świadectwo fitosanitarne natomiast jest wykorzystywane w eksporcie towarów roślinnych poza Unię oraz w ich imporcie do Unii.

Na jaki okres czasu jest wydawany?

Zasadniczo nie jest określony termin ważności paszportu roślin. W przypadku zakupu roślin, przeznaczonych do dalszego obrotu handlowego istnieje ryzyko zmiany statusu fitosanitarnego. Może ona nastąpić jeśli na przykład rośliny zostaną przesadzone lub będą przebywały w nowym miejscu przez długi czas i po upływie sezonu wegetacyjnego zostaną ponownie sprzedane. W takim przypadku paszport, z którym pierwotnie zostały zakupione, traci ważność. W konsekwencji istnieje konieczność wyrobienia nowego dokumentu, przed wtórnym wprowadzeniem towaru do obrotu handlowego.

Więcej informacji na temat paszportów roślin oraz świadectw fitosanitarnych znajduje się na stronach Państwowego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa:

Pełny tekst Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/2072, wraz z załącznikami jest dostępny na stronie PIORIN.