Artykuł

Przemysł przetwórczy Azerbejdżanu – drugie serce gospodarki

09.05.2025

2024 rok pokazał, że kraj może rozwijać się nie tylko dzięki ropie i gazowi. Przemysł przetwórczy Azerbejdżanu obejmuje zarówno sektor spożywczy, jak i zaawansowane technologie, a w ostatnim czasie stał się ważnym elementem gospodarki, odpowiadając za niemal jedną trzecią całkowitej produkcji przemysłowej.

Według danych Narodowego Komitetu Statystyki Azerbejdżanu w 2024 roku wartość produkcji przemysłowej wyniosła 64,1 miliarda manatów (33,3 mld EUR), co oznacza wzrost o 1,1 proc. rok do roku. Przemysł przetwórczy stanowił 29,8 proc. tej wartości, czyli około 19,1 miliarda manatów (9,9 mld EUR), i wyróżniał się wzrostem na poziomie aż 7,3 proc. w porównaniu z 2023 rokiem.

Dla porównania dominujący sektor wydobywczy (ropa i gaz) odpowiadał za 64,3 proc. produkcji przemysłowej, ale wzrost w tym obszarze był niewielki lub wręcz ujemny (produkcja ropy spadła o 3,6 proc., gazu wzrosła o 6,2 proc.). To pokazuje, że przemysł przetwórczy Azerbejdżanu jest jednym z głównych motorów dywersyfikacji gospodarczej.

Przemysł przetwórczy Azerbejdżanu – najszybciej rosnące segmenty

Dane za 2024 rok pokazują, że przemysł przetwórczy Azerbejdżanu wszedł w fazę intensywnego rozwoju, a niektóre segmenty rosną w tempie dwucyfrowym, przewyższając wzrosty w sektorze naftowo-gazowym.

Farmaceutyki: wzrost o 100 proc.

Sektor farmaceutyczny był bezapelacyjnym liderem wzrostu – produkcja wzrosła aż dwukrotnie w stosunku do roku 2023. Wynika to z kilku czynników:

• strategii rządu, by zwiększyć samowystarczalność w produkcji leków i zmniejszyć import;
• uruchomienia nowych zakładów w Pirallahi Industrial Park, które rozpoczęły produkcję leków generycznych, antybiotyków i suplementów diety;
• wzrostu krajowego popytu, zwłaszcza w związku z odbudową systemu zdrowotnego w regionach wyzwolonych (Karabach).

Dla polskich firm to szansa na dostawy surowców farmaceutycznych, maszyn produkcyjnych, linii pakujących czy komponentów do opakowań medycznych.

Pojazdy, przyczepy i naczepy: wzrost o 56,6 proc.

Produkcja w tym sektorze gwałtownie wzrosła dzięki zwiększonym inwestycjom w krajowy transport drogowy, logistykę i rozbudowę floty komunalnej. Azerbejdżan wprowadza także programy modernizacji transportu publicznego w Baku i innych miastach.
Warto zauważyć, że rozwija się również montaż pojazdów ciężarowych, autobusów i naczep we współpracy z zagranicznymi producentami.

Polskie firmy z sektora automotive mogą tu zaoferować części zamienne, komponenty, technologie diagnostyczne oraz rozwiązania dla transportu publicznego.

Meble: wzrost o 40,5 proc.

Sektor meblarski skorzystał przede wszystkim na:

• rosnącym popycie krajowym (nowe inwestycje mieszkaniowe, biurowe, hotelowe);
• odbudowie regionów takich jak Karabach, gdzie powstają osiedla dla przesiedleńców w ramach programu „Wielki Powrót”;
• rozwoju eksportu do krajów sąsiednich.

Polskie firmy meblarskie mogą znaleźć tu nisze – np. dostarczając półfabrykaty, płyty meblowe, akcesoria, komponenty tapicerskie czy maszyny do produkcji.

Wyroby metalowe: wzrost o 35,7 proc.

Dynamiczny rozwój tego segmentu jest związany z inwestycjami w budownictwo, infrastrukturę i przemysł ciężki. Wzrosło zapotrzebowanie na konstrukcje stalowe, elementy montażowe, ogrodzenia, części maszyn czy narzędzia metalowe.

Polscy eksporterzy mogą zainteresować się dostawami komponentów, technologii spawalniczych, maszyn CNC i linii do obróbki metalu.

Sprzęt elektryczny: wzrost o 29,6 proc.

Zapotrzebowanie na sprzęt elektryczny rośnie w Azerbejdżanie ze względu na rozwój przemysłu, energetyki oraz budownictwa mieszkaniowego. Chodzi m.in. o rozdzielnie, transformatory, systemy kablowe, osprzęt elektryczny do budynków, a także rozwiązania do zarządzania energią.

Dla polskich firm to możliwość eksportu zarówno gotowych urządzeń, jak i podzespołów czy know-how technologicznego.

Odzież: wzrost o 28,6 proc.

Produkcja odzieży rozwija się dzięki inwestycjom w Mingachevir Industrial Park. Powstają tam zakłady produkujące tkaniny bawełniane, syntetyczne i gotowe wyroby. Eksport koncentruje się na rynkach sąsiednich i wschodnich.

Dla polskich producentów to okazja do współpracy w zakresie dostaw maszyn krawieckich, barwników, chemikaliów tekstylnych i dodatków krawieckich.

Napoje: wzrost o 16,2 proc.

Produkcja napojów (w tym alkoholi, soków, wody butelkowanej) wzrosła znacząco w związku z rosnącym popytem krajowym i eksportowym. Produkcja win i mocnych alkoholi w Azerbejdżanie ma długą tradycję, a rząd wspiera promocję marek na rynkach zagranicznych.

Polskie firmy mogą zaoferować technologie rozlewnicze, linie pakujące, butelki, etykiety i komponenty do produkcji.

Strefy przemysłowe – siła napędowa przemysłu przetwórczego

Specjalne strefy przemysłowe odgrywają niebagatelną rolę w rozwoju przemysłu przetwórczego w Azerbejdżanie. W 2024 roku wyprodukowały one towary o wartości 3,3 miliarda manatów (1,7 mld EUR), z czego aż 1,1 miliarda manatów (572 mln EUR) przypadło na eksport. Co istotne, produkty wytwarzane w tych strefach trafiają na rynki ponad 65 krajów, w tym Turcji, Rosji, Gruzji, Niemiec i Chin, co podkreśla ich znaczenie w dywersyfikacji eksportu poza surowce energetyczne.

Najważniejsze strefy przemysłowe w Azerbejdżanie to:

1. Sumgait Chemical Industrial Park – największa i najbardziej zaawansowana strefa, skupiająca się na przemyśle chemicznym, polimerowym, metalurgicznym i budowlanym. To właśnie tam zlokalizowane są inwestycje m.in. w produkcję kabli, rur z tworzyw sztucznych, farb, nawozów i materiałów budowlanych.
2. Mingachevir Industrial Park – koncentruje się na przemyśle tekstylnym, zwłaszcza produkcji włókien syntetycznych i bawełnianych oraz tkanin. Park ma ambicje stać się regionalnym centrum eksportu wyrobów tekstylnych, a dzięki nowoczesnym technologiom zyskał już certyfikaty międzynarodowe, umożliwiające sprzedaż na rynkach UE.
3. Pirallahi Industrial Park – to centrum przemysłu farmaceutycznego, stworzone w celu zmniejszenia zależności Azerbejdżanu od importu leków. W parku powstają fabryki produkujące m.in. antybiotyki, środki przeciwbólowe, suplementy diety i materiały medyczne. Azerbejdżan współpracuje tu z inwestorami z Rosji, Iranu i Białorusi, a w planach są również partnerstwa z krajami UE.
4. Balakhani Industrial Park – specjalizuje się w gospodarce odpadami i recyklingu. Jest to ważny krok w kierunku zielonej transformacji Azerbejdżanu, ponieważ park przetwarza odpady komunalne, tworzywa sztuczne, opony i złom metalowy, odzyskując surowce wtórne na potrzeby przemysłu.
5. Aghdam Industrial Park – nowa strefa utworzona w regionie Karabachu, zniszczonym w wyniku konfliktu, mająca na celu odbudowę lokalnej gospodarki i przyciąganie inwestycji do regionów wyzwolonych. Plany zakładają rozwój przetwórstwa żywności, produkcji materiałów budowlanych i przemysłu lekkiego.

Strefy te oferują inwestorom szereg zachęt: ulgi podatkowe, zwolnienia celne, dostęp do infrastruktury energetycznej i transportowej, a także wsparcie administracyjne. Władze Azerbejdżanu promują te strefy nie tylko jako narzędzie przyciągania kapitału zagranicznego, ale także jako platformę dla rozwoju lokalnych firm, zwiększania innowacyjności i podnoszenia jakości eksportu.

Co ważne dla polskich przedsiębiorców, wiele ze stref przemysłowych jest otwartych na współpracę międzynarodową – poszukują one dostawców maszyn, technologii, komponentów i know-how. Szczególnie atrakcyjne mogą być segmenty farmaceutyczny, chemiczny, recyklingowy i tekstylny, gdzie Polska dysponuje silnymi kompetencjami i konkurencyjną ofertą eksportową.

Według danych Ministerstwa Gospodarki Azerbejdżanu od momentu utworzenia stref przemysłowych powstało w nich ponad 120 projektów inwestycyjnych, generujących tysiące miejsc pracy. Rząd zapowiada dalsze rozszerzanie sieci parków, zwłaszcza w regionach wymagających odbudowy gospodarczej, takich jak Karabach czy Nachiczewan.

Szanse i wyzwania przemysłu przetwórczego Azerbejdżanu

Rozwój przemysłu przetwórczego w Azerbejdżanie stanowi jeden z ważniejszych elementów rządowej strategii „Azerbaijan 2030”, która zakłada zmniejszenie zależności od ropy i gazu oraz dywersyfikację gospodarki. Choć sektor ten w ostatnich latach wykazuje intensywny wzrost, nie brakuje trudności.

Szanse

• Rozwój krajowego rynku
  Wzrost dochodów społeczeństwa, rozwój nowych osiedli (szczególnie w odbudowywanym Karabachu) oraz zwiększone potrzeby infrastrukturalne generują lokalny popyt na produkty przemysłu przetwórczego: materiały budowlane, meble, odzież, sprzęt AGD czy produkty spożywcze. Azerbejdżańscy producenci mają więc szansę na stopniowe wypieranie importu, a tym samym zwiększenie udziału w krajowym rynku.
• Wspierające otoczenie polityczne
  Rząd Azerbejdżanu oferuje szeroki wachlarz zachęt inwestycyjnych w ramach stref przemysłowych: ulgi podatkowe, zwolnienia z ceł, preferencyjny dostęp do infrastruktury energetycznej i transportowej. Dodatkowo realizowane są specjalne programy wsparcia dla eksporterów, a sektor pozanaftowy jest oczkiem w głowie polityki gospodarczej państwa.
• Możliwości eksportowe
  Azerbejdżan coraz aktywniej wchodzi na rynki sąsiednie: Gruzja, Rosja, Turcja, Iran czy Azja Środkowa to główne kierunki eksportu produktów przemysłowych. Jednocześnie trwają negocjacje o ułatwieniach handlowych z Unią Europejską. Eksport z przemysłu przetwórczego, który obecnie stanowi ok. 10-15 proc. całkowitego eksportu Azerbejdżanu, ma potencjał wzrostowy, zwłaszcza w sektorach farmaceutycznym, tekstylnym i spożywczym.
• Przyciąganie inwestycji zagranicznych
  Strefy przemysłowe są otwarte na inwestorów z zagranicy, co umożliwia transfer technologii, know-how i modernizację sektora. Polscy eksporterzy mogą tu znaleźć miejsce jako dostawcy maszyn, komponentów lub partnerzy inwestycyjni.
• Przemiany technologiczne
  Kraj stopniowo wdraża nowoczesne technologie: automatyzację, robotyzację, cyfryzację procesów produkcyjnych. Sektor farmaceutyczny, spożywczy i metalowy zaczynają inwestować w linie produkcyjne o wysokim standardzie, zgodnym z normami międzynarodowymi.

Wyzwania

• Zależność od finansowania publicznego
  Choć przemysł przetwórczy Azerbejdżanu dynamicznie się rozwija, wiele inwestycji opiera się na finansowaniu publicznym, co oznacza podatność na wahania budżetowe i ograniczenia fiskalne. Jeśli dochody państwa ze sprzedaży ropy i gazu spadną, może to negatywnie wpłynąć na realizację projektów przemysłowych.
• Ograniczony dostęp do kapitału prywatnego
  Lokalne firmy często mają utrudniony dostęp do kredytów inwestycyjnych z powodu wysokich stóp procentowych i rygorystycznych warunków kredytowych. To z kolei ogranicza ich zdolność do modernizacji i rozszerzania działalności.
• Problemy infrastrukturalne
  Choć główne miasta (Baku, Sumgait, Ganja) dysponują rozwiniętą infrastrukturą, regiony peryferyjne – zwłaszcza te odbudowywane po konflikcie, jak Karabach – wciąż borykają się z problemami energetycznymi, transportowymi i logistycznymi. To znacząco podnosi koszty działalności w tych obszarach.
• Deficyty kadrowe
  Brak wykwalifikowanej siły roboczej jest jednym z poważniejszych ograniczeń sektora. Młodzi Azerowie często wyjeżdżają za granicę w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy, a lokalne firmy skarżą się na niedobory specjalistów technicznych, inżynierów, technologów czy operatorów nowoczesnych maszyn.
• Konkurencja z importem
  Pomimo starań o rozwój krajowego przemysłu Azerbejdżan wciąż w dużym stopniu opiera się na imporcie maszyn, komponentów i półproduktów. W niektórych segmentach (np. sprzęt AGD, elektronika) krajowe firmy nie są w stanie konkurować cenowo z importowanymi towarami z Turcji, Chin czy UE.
• Ryzyko polityczne i geopolityczne
  Takie czynniki jak napięcia w relacjach z Armenią, przetasowania w polityce globalnej czy decyzje o współpracy gospodarczej mogą wpłynąć na dostęp do rynków zagranicznych i inwestorów międzynarodowych.

Rynek z wysokim potencjałem, ale i ryzkiem

Przemysł przetwórczy Azerbejdżanu i jego rozwój to nie tylko jeden z filarów strategii „Azerbaijan 2030”, ale także jeden z najważniejszych czynników  umożliwiających modernizację gospodarki i wzmocnienie jej odporności na zewnętrzne szoki, takie jak wahania cen ropy i gazu. Dane za 2024 rok pokazują, że sektor ten rośnie dynamicznie – zarówno w zakresie wartości produkcji, jak i różnorodności segmentów. Jednocześnie należy pamiętać, że potencjał ten nie jest wolny od istotnych barier.

Dla polskich przedsiębiorców i eksporterów Azerbejdżan jest rynkiem wysokiego potencjału, choć niepozbawionym ryzyka. Aby z sukcesem wejść na ten rynek, zaleca się podejście oparte na dogłębnej analizie sektorowej, pozwalającej zidentyfikować najbardziej perspektywiczne nisze. Kluczowe będzie również budowanie długofalowych partnerstw z lokalnymi podmiotami, w tym ze strefami przemysłowymi, które stanowią rdzeń rozwoju wielu branż. Należy także uwzględnić lokalne regulacje, wymogi techniczne i standardy jakościowe, które kształtują warunki działania w tym kraju.

Perspektywy na nadchodzące lata pokazują, że przemysł przetwórczy Azerbejdżanu pozostanie sektorem priorytetowym w polityce gospodarczej kraju. Firmy, które potrafią połączyć konkurencyjną ofertę z lokalnym dostosowaniem i odpowiedzialnym podejściem biznesowym, mogą zyskać nie tylko nowych klientów, ale także pozycję na rozwijającym się rynku Kaukazu Południowego.

Źródła:

• Narodowy Komitet Statystyki Azerbejdżanu – Industrial production in January-December 2024
• Caliber.az – Azerbaijani industry outputs surpass 58 billion manats
• Trend News Agency – Azerbaijani industrial parks’ products exported to over 65 countries
• Azerbaijani Ministry of Economy – Azerbaijan’s non-oil sector demonstrates growth across multiple industries
• Lloyds Bank Trade – Azerbaijan: Economic and political overview