Rola portów morskich w latach 2024 i 2025-dynamika wzrostu i wyzwania

Działalność portów morskich, jako jednego z najważniejszych ogniw globalnych łańcuchów dostaw, odzwierciedla tempo światowej gospodarki. W latach 2024 odgrywały, a w 2025 nadal będą odgrywać coraz większą rolę w światowym handlu, którego wartość ma osiągnąć w bieżącym roku rekordowe poziomy.

Według prognoz UNCTAD, w 2024 roku obroty handlu międzynarodowego wyniosły prawie 33 bln USD, a prognozy na 2025 rok wskazują wzrost do około 34 bln USD.

Rosnący wolumen towarów

W 2024 roku transport morski obsłużył ponad 12,35 mld ton ładunków, co stanowi znaczną część globalnego handlu. Prognozy wskazują, że w 2025 roku wolumen ten wzrośnie o ponad 2 proc. Dynamiczny rozwój portów, w tym automatyzacja terminali oraz wdrażanie systemów ICT, AI i VR, podnosi efektywność operacyjną. Wykorzystanie zaawansowanych technologii takich jak systemy satelitarne czy robotyzacja usprawnia pracę portów, choć jednocześnie wzrasta ryzyko cyberataków i zagrożenia fizycznego dla infrastruktury krytycznej.

Bezpieczeństwo i nowe wyzwania

Wzrost wartości handlu niesie ze sobą wzmożone zagrożenia dla portów. Cyberataki na systemy zarządzania terminalami stają się coraz częstsze, a rosnące floty cieni oraz statki przewożące ładunki strategiczne i niebezpieczne mogą być celem ataków terrorystycznych. Problem ten jest szczególnie istotny w kontekście masowców, kontenerowców i zbiornikowców, które mogą stanowić potencjalne narzędzia do zakłóceń pracy portów.

Azja na czele globalnego handlu

Azja, szczególnie Chiny, Republika Korei i Singapur, utrzymuje dominację w światowym handlu morskim. Kraje te zajmują czołowe miejsca w Liner Shipping Connectivity Index (LSCI). Wietnam odnotował spektakularny wzrost aktywności logistycznej, osiągając najwyższy wzrost LSCI – aż o 199 proc. od 2006 roku. Gospodarki azjatyckie zwiększają swój udział w łańcuchach dostaw, co przekłada się na intensyfikację pracy tamtejszych portów.

W 2024 roku chiński handel zagraniczny wzrósł o 5,2 proc. rok do roku, osiągając 36,02 biliona juanów (5,02 biliona USD). Eksport elektromechaniczny wzrósł o 8,5 proc., co podniosło popyt na usługi portowe. Również Wietnam i Indie odnotowały znaczący wzrost eksportu i importu, co wpłynęło na wzmożoną aktywność portów w tych krajach.

Globalne napięcia i ich wpływ na porty

Zakłócenia na głównych szlakach żeglugowych, takich jak Morze Czerwone czy Kanał Panamski, utrudniały pracę portów w pierwszej połowie 2024 roku. Jednak operatorzy terminali opanowali sytuację, a globalne łańcuchy dostaw zaczęły się stabilizować. Wzrost importu w krajach rozwiniętych o 3 proc. w trzecim kwartale 2024 roku oraz zwiększenie eksportu o 2 proc. wpłynęły na intensyfikację pracy terminali przeładunkowych.

Światowy handel w liczbach

• Wzrost handlu maszynami: 9,9 proc. (kwiecień-lipiec 2024 r.).
• Wzrost handlu elektroniką: 4,5 proc. r/r.
• Handel chemikaliami: wzrost o 6 proc. r/r.
• Spadek handlu środkami transportu: -0,6 proc. (kwiecień-lipiec 2024 r.).
• Spadek handlu węglem: -2,7 proc. r/r.

Perspektywy na 2025 rok

Prognozy wskazują na kontynuację wzrostów w handlu międzynarodowym, szczególnie w regionie Azji i Pacyfiku. Wietnam prognozuje 6-procentowy wzrost eksportu do wartości 405 mld USD. Indie dążą do osiągnięcia poziomu 800 mld USD w eksporcie, a Republika Korei spodziewa się rekordowych nadwyżek handlowych. Jednak potencjalne zmiany polityki handlowej USA mogą zakłócić globalne łańcuchy dostaw i wpłynąć na pracę portów.

Polskie porty

W 2024 roku polskie porty obsłużyły 135 mln ton ładunków.Przeładunki towarów o wysokiej wartości dodanej, takich jak kontenery, wzrosły o ponad 9 proc.

Port Gdańsk to największy unijny port na Bałtyku, łączący Polskę z globalnymi rynkami w Europie, Azji i obu Amerykach. Jego intensywny rozwój i inwestycje, jak choćby budowa terminala T3, zwiększają konkurencyjność polskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych.

Porty, takie jak Gdynia i Szczecin-Świnoujście, wspierają eksport i import towarów masowych, w tym zbóż, ropy naftowej i chemikaliów. W 2024 r. polskie porty osiągnęły rekordowe wyniki finansowe, z łącznym zyskiem netto wyniosły 551,7 mln zł. Więcej o polskich portach tutaj

Porty morskie pozostają głównym elementem globalnej gospodarki. W 2025 roku będą one zarówno korzystać z możliwości wynikających z rozwoju technologii, jak i zmagać się z wyzwaniami związanymi z zagrożeniami bezpieczeństwa oraz napięciami politycznymi.

Źródło:

• GospodarkaMorska.pl, Gospodarka i porty morskie w 2024 i 2025 r. Rośnie rola portów morskich APEC oraz ASEAN
• Ministerstwo Infrastruktury, Polskie porty morskie biją rekordy. Ambitne plany inwestycyjne na przyszłość