Polski eksport 2025 i wyzwania rozwojowe

Polski eksport od lat pozostaje jednym z najważniejszych motorów wzrostu gospodarczego, a jego rola systematycznie rośnie wraz z rozwojem nowoczesnych sektorów gospodarki i wzmacnianiem powiązań międzynarodowych. Handel zagraniczny staje się kluczowym obszarem, który decyduje o tempie, kierunku i jakości rozwoju polskiej gospodarki.

W raporcie „Bilans Otwarcia 2025” Warsaw Enterprise Institute, znajdziemy szeroką analizę struktury polskiego eksportu, jego znaczenia dla wzrostu gospodarczego oraz wyzwań, jakie stoją przed firmami funkcjonującymi na globalnych rynkach.

Analizy w nim zawarte pokazują, że Polska nadal wykorzystuje wiele przewag, które pozwoliły osiągnąć dynamiczny wzrost po 2004 roku, ale jednocześnie staje przed koniecznością przejścia do bardziej zaawansowanego modelu rozwoju – opartego na innowacji, jakości i wysokiej wartości dodanej.

Eksport jako filar gospodarki

Polska należy do grupy państw o najwyższej relacji eksportu do PKB w całej Unii Europejskiej. Sprzedaż zagraniczna odpowiada za 55-60 proc. PKB, co pokazuje, jak duży wpływ na krajową gospodarkę ma popyt zewnętrzny. Wysoki udział eksportu w strukturze produktu krajowego zapewnia przedsiębiorstwom skalę działania, dostęp do nowoczesnych technologii, większą produktywność i impuls inwestycyjny.

Wzrost otwartości gospodarki nie jest efektem tylko jednego sektora, ale szerokiej modernizacji polskiego przemysłu, logistyki i usług. Tak wysoka relacja eksport/PKB oznacza również, że kondycja światowego handlu, szczególnie w Europie, ma bezpośrednie przełożenie na tempo wzrostu gospodarczego Polski.

Silna ekspozycja na niemiecki rynek – szansa i równocześnie obszar ryzyka

Jedną z najważniejszych cech polskiego handlu zagranicznego jest duża koncentracja eksportu na rynku niemieckim. Aż 27 proc. polskiej sprzedaży zagranicznej trafia właśnie do Niemiec, a 23 proc. importu pochodzi z tego kraju. Dodatkowo ok. 35-40 proc. polskiej wartości dodanej jest związane z niemieckimi łańcuchami dostaw.

To jedno z najwyższych powiązań gospodarczych dwóch państw w Europie. Polska stała się integralnym elementem głównych sektorów niemieckiej gospodarki – szczególnie motoryzacji, maszyn i urządzeń, AGD oraz przetwórstwa. Dla polskich firm oznacza to stabilne i rozbudowane relacje handlowe, dostęp do dużego i wymagającego rynku oraz udział w procesach produkcyjnych o globalnym zasięgu.

Jednocześnie tak duża koncentracja oznacza również podatność na cykle koniunkturalne w Niemczech. Spowolnienie produkcji przemysłowej, zmiany technologiczne czy transformacja energetyczna w Niemczech mają bezpośredni wpływ na sytuację wielu polskich branż.

Struktura sektorowa polskiego eksportu

Struktura branżowa polskiego eksportu pokazuje, że największą część wartości eksportu generują sektory średniotechnologiczne. Najbardziej znaczące z nich to:

• motoryzacja – ok. 15 proc. wartości eksportu,
• AGD i elektronika użytkowa – 8-10 proc.,
• maszyny i urządzenia – ok. 12 proc.,
• farmacja, chemia i produkty petrochemiczne – 6-7 proc.,
• usługi transportowe – ok. 25 proc. wartości eksportu usług.

Polska jest jednym z europejskich centrów produkcji samochodowych komponentów, sprzętu AGD oraz maszyn przemysłowych. Sektory te dostarczają miliony ton towarów rocznie na rynki europejskie i światowe. Jednocześnie ich profil technologiczny wskazuje, że zdecydowana większość polskiego eksportu nie pochodzi jeszcze z najwyższych segmentów technologicznych.

Udział eksportu high-tech wciąż nie przekracza 10 proc. To wynik niższy niż w gospodarkach o wysokim potencjale technologicznym, takich jak Finlandia, Niemcy czy Szwecja. Co więcej, znaczna część eksportu jest oparta na przetwarzaniu lub montażu komponentów importowanych, powodujących, że krajowa wartość dodana w niektórych sektorach jest ograniczona.

Eksport usług – dynamicznie rozwijający się segment gospodarki

Polska w ostatnich latach stała się również znaczącym eksporterem usług. Udział usług w polskim eksporcie ogółem wzrósł do 25-27 proc., przy czym największą dynamikę wykazują usługi związane z wiedzą i technologią.

Największe segmenty to:

• transport – odpowiada za ok. 50 proc. eksportu usług i pozostaje jednym z filarów polskiej przewagi konkurencyjnej,
• usługi biznesowe (BPO/SSC/IT) – ok. 30 proc. udziału,
• usługi informatyczne – ok. 10 proc., z rosnącym trendem.

Polska jest jednym z największych w Europie centrów usług wspólnych i outsourcingu procesów biznesowych, a także jednym z dynamiczniej rosnących rynków IT w regionie. Coraz częściej zagraniczni partnerzy postrzegają polskie firmy jako dostawców usług o wysokiej jakości i zaawansowaniu technologicznym.

Natomiast segment transportowy – mimo swojej siły – pozostaje wrażliwy na zmiany regulacyjne w Unii Europejskiej, szczególnie na przepisy Pakietu Mobilności, które mają znaczący wpływ na koszty działalności i konkurencyjność firm.

Wartość dodana w eksporcie – wyzwanie strukturalne na najbliższe lata

Jednym z najważniejszych aspektów opisujących jakość polskiego eksportu jest poziom wartości dodanej. Duża część eksportu towarowego opiera się na komponentach importowanych – dotyczy to zwłaszcza sektorów motoryzacji, AGD czy elektroniki.

Szacuje się, że 40-45 proc. wartości polskiego eksportu stanowią elementy wcześniej importowane, a w sektorze motoryzacyjnym udział ten przekracza 50 proc.

Oznacza to, że rosnący eksport nie zawsze bezpośrednio przekłada się na proporcjonalny wzrost krajowej wartości dodanej. W dłużej perspektywie rozwój konkurencyjności będzie wymagał przesuwania się w stronę bardziej zaawansowanych procesów – projektowania, badań i rozwoju, specjalistycznych usług, tworzenia marek i własnych produktów końcowych.

Kierunki eksportowe – silna orientacja na UE, rosnące znaczenie rynków pozaeuropejskich

Struktura geograficzna polskiego eksportu wskazuje, że około 75 proc. sprzedaży zagranicznej trafia do państw Unii Europejskiej.

Poza UE największymi kierunkami są: Stany Zjednoczone – ok. 5, proc., Turcja – ok. 3 proc. Eksport do Azji Południowo-Wschodniej czy Afryki Północnej wciąż stanowi mniej niż 1 proc. całej sprzedaży dla pojedynczych krajów, ale zauważalny jest ich rosnący potencjał rozwojowy.

W porównaniu z innymi gospodarkami o podobnej wielkości, poziom dywersyfikacji geograficznej Polski nadal pozostaje w tyle. Zbyt duża koncentracja wciąż utrudnia rozproszenie ryzyka ograniczając tym samym potencjał ekspansji na dynamicznie rosnących rynkach.

W analizach zwrócono uwagę na rosnący potencjał takich kierunków jak: kraje Bałkanów, Azja Południowo-Wschodnia, Afryka Północna, gospodarki Zatoki Perskiej oraz przyszła odbudowa Ukrainy, która już dziś generuje zwiększony popyt na polskie produkty i usługi.

Najważniejsze wyzwania dla eksportu — czynniki strukturalne i kosztowe

W obliczu zmieniającego się otoczenia gospodarczego polski eksport stoi przed kilkoma szczególnie istotnymi wyzwaniami:

• wysoka koncentracja na jednym rynku (Niemcy),
• duży udział produktów średniotechnologicznych,
• rosnące koszty energii i potrzeba modernizacji sektora energetycznego,
• presja płacowa i niedobór pracowników,
• umiarkowany poziom innowacyjności firm,
• niski poziom inwestycji prywatnych – 9,3 proc. PKB.

Wszystkie te elementy wpływają najmocniej na zdolność przedsiębiorstw do utrzymania przewagi konkurencyjnej i aktywnego udziału w globalnych łańcuchach wartości.

Polska wchodzi zatem w okres, w którym o konkurencyjności przedsiębiorstw decydować będą nie tylko koszty i skala produkcji, lecz przede wszystkim jakość technologiczna, wartość dodana, dostęp do kadr i zdolność adaptacji do nowych warunków handlowych.

Raport dostępny tutaj

Źródło: „Bilans Otwarcia 2025 – koniec ery łatwego rozwoju – potrzeba nowego modelu” Warsaw Enterprise Institute, grudzień 2025

Redakcja Trade.gov.pl

JL