Grecja: charakterystyka rynku

Artykuł

Grecja: charakterystyka rynku

26.10.2023

Podstawę gospodarki greckiej stanowią usługi, w tym szczególnie turystyka i handel, a jednym z jej głównych źródeł przychodów jest sektor żeglugowy. Grecja posiada niewielką rodzimą produkcję i wiele towarów importuje, co stwarza ogromną szansę dla polskiego eksportu.

Informacje ogólne

Republika Grecji (Elliniki Dimokratia) to państwo położone w południowo-wschodniej Europie. Obejmuje południową część Półwyspu Bałkańskiego. Jej powierzchnia wynosi 131 957 km2, z czego 80% zajmują obszary górskie i wyżynne. Grecja graniczy na północnym zachodzie z Albanią, na północy z Macedonią i Bułgarią, na północnym wschodzie z Turcją. W skład państwa greckiego wchodzi także ok. 6.000 wysp i wysepek na Morzu Egejskim i Jońskim, z których 227 jest zamieszkanych. Największe pod względem ludności są: Kreta, Eubea (Evia), Lesbos, Rodos, Chios, Kefalonia, Korfu, Lemnos, Samos i Naxos.

Liczba ludności w 2021 roku wyniosła 10,64 mln. Stolicą Grecji są Ateny z 3,8 mln mieszkańców. Drugim co do wielkości miastem są Saloniki z liczbą ludności 1,1 mln. Największym portem morskim jest położony w pobliżu Aten Pireus.

Obroty handlowe

Ostatnie dane dotyczące wymiany handlowej zostały opublikowane 7 kwietnia br. przez Grecki Urząd Statystyczny (ELSTAT). ELSTAT informuje, że łączna wartość importu Grecji w lutym 2022 r. wyniosła 6 774,2 mln EUR. Odnotowała tym samym wzrost rzędu 66,9% w porównaniu do analogicznego okresu rok temu, kiedy to wyniosła 4 058,4 mln EUR. Wartość importu bez uwzględnienia produktów ropopochodnych wzrosła o 1 306,3 mln EUR, tzn. 40,4%, podczas gdy wartość importu bez uwzględnienia produktów ropopochodnych oraz statków wykazała wzrost o 1 299,1 mln EUR, czyli o 40,3% w porównaniu z lutym 2021. Głównymi eksporterami do Grecji w 2022 r. były Niemcy, Włochy, Chiny, Rosja, Irak.

W lutym 2022 r. łączna wartość greckiego eksportu wyniosła 3 645,7 mln EUR, wykazując wzrost o 25,4%, w porównaniu do 2 907,5 mln EUR w analogicznym okresie roku 2021. Wartość eksportu bez produktów ropopochodnych zwiększyła się o 564,4 mln EUR (26,4%), natomiast łączna wartość bez produktów ropopochodnych i statków zwiększyła się o 563,4 mln EUR (26,4%) w porównaniu do lutego 2021 r. Grecja wysyłała swoje towary w 2022 r. głównie do Włoch, Niemiec, na Cypr, do Turcji i Bułgarii.

Źródło

Obroty handlowe z Polską

W 2022 r. eksport z Polski do Grecji osiągnął wartość 1,47 mld EUR. Sprzedaż z naszego kraju do Grecji stopniowo rośnie. W 2019 r. wartość eksportu wyniosła 978 mln EUR, w 2020 – 1,03 mld EUR, a 2021 – 1,23 mld EUR.

Do pięciu najczęściej eksportowanych grup towarowych z Polski do Grecji należą

Maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części
Reaktory jądrowe, kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne; ich części
Mięso i podroby z nich
Tworzywa sztuczne i artykuły z nich
Pojazdy nieszynowe oraz ich części i akcesoria

Uwaga: Najczęściej eksportowane towary są liczone na podstawie średniej eksportu z ostatnich 5 lat.

Jeśli chodzi o import towarów z Grecji do Polski, jego wartość w 2022 r. osiągnęła 842 mln EUR. Podobnie jak w przypadku eksportu, wartość importu stopniowo wzrasta. W 2019 r. wyniosła 473 mln EUR, 2020 – 584 mln EUR, a 2021 – 676 mln EUR.

Do pięciu najczęściej importowanych grup towarowych z Grecji do Polski należą:

Aluminium i artykuły z aluminium
Produkty farmaceutyczne
Owoce i orzechy jadalne
Tworzywa sztuczne i artykuły z nich
Maszyny i urządzenia elektryczne oraz ich części

Uwaga: Najczęściej importowane towary są liczone na podstawie średniej importu z ostatnich 5 lat.

Zalety i bariery wejścia na rynek

Zalety

Rynek unijny charakteryzujący się wysoką siłą nabywczą, swobodny dostęp do rynku
Wysoki udział marek własnych w najważniejszych sieciach handlowych
Najszybciej rozwijający się rynek HORECA w basenie Morza Śródziemnego
Duży importer – niska produkcja krajowa
Stale wzrastająca liczba turystów

Bariery

Liczne koncesje, zezwolenia – przed podjęciem jakiejkolwiek działalności zaleca się uzyskanie stosownych informacji w Izbach, Ministerstwach, Urzędach Miasta lub Urzędzie Regionu
Czasochłonne procesy administracyjne – rejestracja, wydawanie zezwoleń; strony urzędów są zazwyczaj tylko w języku greckim
Niespójne przepisy i zmienne regulacje podatkowe oraz składki ubezpieczeniowe – utrudniają planowanie strategiczne
Złożony proces uczestnictwa przedsiębiorstw w przetargach publicznych
Bariery pozyskania informacji know-how

Warunki dostępu do rynku dla polskich towarów i usług

Certyfikaty i inne wymogi w dostępie do rynku

Towary pochodzące z krajów UE, a więc także z Polski, mają swobodny dostęp do rynku greckiego pod warunkiem, że są zgodne z normami unijnymi i posiadają odpowiednie certyfikaty potwierdzające ten fakt. Eksport polskich towarów na rynek grecki nie napotyka na formalne lub nieformalne bariery. Najczęściej polscy przedsiębiorcy natrafiają na problemy wynikające z rozbudowanych procedur administracyjnych.

W Grecji certyfikacje i kontrole towarów należą do kompetencji ELOT (Grecka Organizacja Standaryzacji), która jest członkiem CEN, CENELEC, ETSI, ISO, IEC. Organizacja uprawniona jest do opracowywania norm. Jest również odpowiedzialna za dopuszczanie do obrotu towarów – w przypadkach spornych – z innych krajów członkowskich UE. ELOT posiada własne laboratoria techniczne oraz korzysta ze współpracujących specjalistycznych laboratoriów.

W Grecji jako obowiązujące uznawane są standardy europejskie, European Standards (wg CEN – European Committee for Standardization lub CENELEC – European Committee for Electrotechnical Standardization). Oprócz norm europejskich Grecja posiada też swoje własne normy (Hellenic Standards). Zgodnie z zapisami zawartymi w greckiej ustawie nr 372/76, stosowanie przez greckie firmy norm narodowych jest dobrowolne, podobnie jak w większości krajów UE, jednakże niektóre normy stają się obligatoryjne, mocą ustawodawstwa wewnętrznego lub unijnego (szczegółowe informacje oraz dane kontaktowe na portalu www.elot.gr).

Rejestracja działalności gospodarczej

GEMI (podmiot rejestracji gospodarczej) odpowiada za digitalizację i zautomatyzowanie procedur rejestracji i monitorowania przedsiębiorstw gospodarczych. Więcej informacji na temat GEMI można znaleźć pod adresem: GENERAL COMMERCIAL REGISTRY (Γ.Ε.ΜΗ.) (businessportal.gr).

Proces rejestracji online jest stosunkowo prosty, można go dokonać zarówno w języku greckim, jak i angielskim. Firma musi się zarejestrować w izbie handlowej, rejestrze podatkowym, lokalnym samorządzie oraz przystąpić do ubezpieczenia społecznego. Założenie firmy bez notariusza można wykonać w konkretnych przypadkach (np. małe przedsiębiorstwa). W wypadku większych firm, obecność notariusza jest obowiązkowa.

Grecja przyjęła definicję UE dotyczącą mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw:

Mikroprzedsiębiorstwa: mniej niż 10 pracowników i roczne obroty lub bilans poniżej 2 mln euro.
Małe przedsiębiorstwa: mniej niż 50 pracowników i roczne obroty lub bilans poniżej 10 milionów euro.
Średnie przedsiębiorstwa: mniej niż 250 pracowników i roczny obrót poniżej 50 milionów euro lub bilans poniżej 43 milionów euro.

Źródło: Informator ekonomiczny MSZ

Dostęp do rynku pracy, świadczenie usług i zatrudnianie obywateli polskich

Sprawami związanymi z rynkiem pracy zajmuje się Public Employment Service (DYPA), spełniająca rolę polskich urzędów pracy. Dodatkowo na rynku działają również prywatne agencje pośrednictwa pracy, które powinny posiadać odpowiednią licencję wydawaną przez Ministerstwo Pracy.

Warunkiem wystarczającym do podjęcia zatrudnienia lub działalności gospodarczej w Grecji jest legalizacja pobytu poprzez uzyskanie karty stałego pobytu dla obywatela Unii Europejskiej.

Po przyjeździe do Grecji, obywatele Unii Europejskiej mogą przebywać w kraju przez okres do trzech miesięcy bez konieczności spełniania żadnych warunków czy formalności. Jednakże dla tych, którzy pragną pozostać w Grecji na dłuższy czas i skorzystać z pewnych świadczeń społecznych i innych uprawnień, obowiązują warunki określone w Dyrektywie 2004/38/WE, które zostały włączone do greckiego prawa za pośrednictwem Dekretu Prezydenckiego 106/2007, obowiązującego obecnie.

Konkretnie, obywatele UE, chcący pozostać w Grecji przez okres dłuższy niż trzy miesiące, muszą złożyć wniosek o rejestrację w Biurze ds. Cudzoziemców właściwym dla ich miejsca zamieszkania. Po rozpatrzeniu wniosku zostaje wydane stosowne zaświadczenie o rejestracji.

Aby zarejestrować się i legalnie przebywać w Grecji przez okres dłuższy niż trzy miesiące, obywatele UE muszą spełnić następujące warunki:

być zatrudnionymi lub prowadzić niezależną działalność gospodarczą,
posiadać wystarczające środki finansowe na utrzymanie siebie i swojej rodziny, aby nie obciążać systemu opieki społecznej kraju podczas pobytu,
być studentami lub słuchaczami w publicznej lub prywatnej instytucji edukacyjnej.

Przedsiębiorstwo zagraniczne delegujące pracowników do pracy w Grecji ma obowiązek przestrzegania warunków zatrudnienia istniejących w miejscu świadczenia usług, takich jak: obowiązek wypłaty pracownikom oddelegowanym minimalnej pensji, zapewnienie maksymalnych okresów pracy i minimalnych okresów odpoczynku, warunków BHP, minimalnych wymiarów płatnych urlopów rocznych. Warunki zatrudnienia wynikają zarówno z przepisów krajowych, jak i umów zbiorowych lub orzeczeń arbitrażowych istniejących w Grecji.

Możliwe jest także świadczenie usług (np. podwykonawstwa) bez rejestracji działalności gospodarczej, w ramach tzw. transgranicznego świadczenia usług. Zgodnie z greckim prawem osobom świadczącym usługi przyznawane jest pozwolenie na pobyt, ważne przez okres równy okresowi świadczenia usług. Jeżeli czas świadczenia usług jest równy lub krótszy niż trzy miesiące, pozwolenie na pobyt nie jest przyznawane, ale przyjezdny pozostaje w Grecji, legitymując się dokumentem, na podstawie którego wjechał. Po upływie trzech miesięcy zainteresowany powinien w ciągu ośmiu dni zgłosić swą obecność w kompetentnym urzędzie ds. cudzoziemców, albo na posterunku policji właściwym dla swego miejsca zamieszkania. Wszystkie informacje dot. warunków zatrudnienia obowiązujących w Grecji można uzyskać w instytucji łącznikowej www.ypakp.gr – Ministerstwo Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Polityki Socjalnej.

Źródło: Informator ekonomiczny MSZ

Kultura biznesu

Najważniejsze uwarunkowania

Językiem oficjalnym Republiki Greckiej jest język grecki. W komunikacji biznesowej wykorzystywany jest najczęściej język angielski. Zgodnie z informacjami opublikowanymi przez Google Market Finder, aż 51,33% Greków posługuje się w sposób komunikatywny językiem angielskim; 9,05% dobrze zna język francuski a 5,04% język niemiecki.

Podczas planowania współpracy, lepiej nie organizować wyjazdów handlowych do Grecji w okresie wakacyjnym. W szczególności sierpień jest miesiącem urlopowym dla większości mieszkańców kraju, wówczas wiele greckich firm jest zamkniętych. Innym problematycznym okresem może być okolica greckich Świąt Wielkanocnych. Grecka „Pascha” to nadal jedno z najważniejszych i najhuczniej świętowanych przez Greków świąt.

Umawianie spotkań

Grecy bardzo cenią sobie kontakt interpersonalny. Najbardziej owocną formą spotkania biznesowego jest tradycyjne spotkanie face to face. Pomimo wzrostu popularności przestrzeni online w dobie pandemii, wirtualne spotkania nadal nie są preferowaną przez Greków formą komunikacji. Greccy przedsiębiorcy to tradycjonaliści, wolą odbyć zwykłą rozmowę telefoniczną niż uczestniczyć w spotkaniu online, w aplikacjach mobilnych typu Zoom czy Teams.

Cold mailing zazwyczaj nie przynosi tutaj oczekiwanych rezultatów w rozmowach biznesowych – w przeciwieństwie do korespondencji poprzez komunikatory takie jak Viber czy WhatsApp, które cieszą się w Grecji dużą popularnością. Jednym z najlepszych miejsc na znalezienie partnera handlowego są w dalszym ciągu imprezy targowe. Zdecydowanie łatwiej umówić się na spotkanie z greckim przedsiębiorcą posiadając już rekomendacje albo list polecony wystawiony przez znane organizacje, spółki czy stowarzyszenia. Propozycje spotkań najlepiej składać na piśmie, ale samo spotkanie warto potwierdzić telefonicznie kilka dni przed jego terminem. Dobre godziny na umawianie spotkań biznesowych to 10.00-11.00 i 14.00-18.00, aczkolwiek nie ma zwyczaju ograniczania czasu spotkań biznesowych. Należy zaznaczyć, że same spotkania często przedłużają się do późnych godzin wieczornych. Greckie środowisko biznesowe zdominowane jest w dalszym ciągu przez mężczyzn, co stanowi czasem duże wyzwanie dla kobiet biznesu.

Powitanie i tytułowanie

Typowym sposobem powitania w Grecji jest podanie ręki. Bliscy przyjaciele, ale także partnerzy biznesowi, witają się uściskiem oraz pocałunkiem w oba policzki (także mężczyźni). Na spotkanie z Grekami warto zabrać ze sobą dużo wizytówek i wręczyć je każdej osobie obecnej w pomieszczeniu. Wymiana wizytówek stanowi ważny element początkowego etapu nawiązywania znajomości. Jeśli wizytówki są przygotowane w języku angielskim, nie ma potrzeby tłumaczenia ich na język grecki. Należy pamiętać jednak, że przetłumaczenie materiałów promocyjnych (w tym także wizytówek) z pewnością zostanie docenione przez greckich partnerów biznesowych.

Na wizytówce należy umieścić swoje tytuły zawodowe i inne świadczące o wysokich kwalifikacjach. Krewni i bliscy przyjaciele zwracają się do siebie po imieniu. Tę formę stosują też na ogół ludzie młodzi. W biznesie stosunkowo szybko rezygnuje się z tytułowania per „Pan/Pani”.

Przyjęcia oficjalne i towarzyskie

Zwyczajowe godziny posiłków Greków to 12.00-14.00 – lunch oraz 18.00-22.00 – posiłek wieczorny. Należy zaznaczyć, że Grecy zazwyczaj nie umawiają się na śniadania biznesowe, głównie z uwagi na fakt, że nie ma tu wykształconej tradycji spożywania śniadań. Poranny posiłek ogranicza się do kawy i tyropity (ciasto francuskie z serem). Posiłki w tawernach oraz spotkania „na kawę” są bardzo ważnym elementem greckiej kultury biznesu i stanowią one podstawę w procesie budowania wzajemnych relacji. Należy spodziewać się, że posiłek/kawa z Grekami będzie trwał długo – czasami nawet do późnych godzin nocnych. Jeżeli partner zaprasza na obiad w restauracji czy w tawernie, oznacza to zazwyczaj, że relacje dobrze się rozwijają i nie należy odrzucać takiego zaproszenia. Często przy stole zamawia się wspólne potrawy, które następnie serwowane są kolejno każdemu z zaproszonych gości. W dobrych greckich tawernach kucharz często zaprasza klientów do kuchni w celu wybrania odpowiedniej dla siebie ryby czy mięsa. Tańce i wspólne śpiewy stanowią częsty punkt programu podczas greckich spotkań i przyjęć.

Ubiór

W greckim biznesie ogólnie przyjęty jest tradycyjny sposób ubierania się. Dla panów może być to ciemny garnitur, biała koszula i krawat. W miesiącach letnich często dopuszcza się odstępstwa od stroju formalnego: praktykowane są jasne kolory, dopuszczalne jest zdjęcie marynarki i poluzowanie krawata. Panie posiadają dużą dowolność w stroju: mogą nosić sukienki i kostiumy, najczęściej w subtelnych kolorach. Należy zaznaczyć, że Greczynki bardzo rzadko noszą spodnie.

Rozmowy i zachowania negocjacyjne

Greckie negocjacje są procesem czasochłonnym, wielokrotnie opartym na długim budowaniu relacji interpersonalnych, co w praktyce wymaga sporo czasu i poświęcenia. Czas trwania negocjacji z Grekami jest trudny do przewidzenia. Jeśli w ich proces zaangażowana jest również strona rządowa lub samorząd lokalny, można spodziewać się powolnego postępu w negocjacjach. Szybkość procesów administracyjnych w Grecji nadal pozostawia sporo do życzenia. Na dodatkowe wydłużenie procesu negocjacji zdecydowanie wpływa fakt, że grecki biznes najczęściej posiada strukturę hierarchiczną, co w praktyce oznacza, że decyzje podejmowane są na samej górze firmy, a następnie stopniowo przekazuje się je pracownikom do wdrożenia.

Przed przystąpieniem do właściwych negocjacji należy spodziewać się wstępnej pogawędki: dobrym i bezpiecznym tematem do rozmów jest sport (szczególnie piłka noża), historia i przyroda Grecji. Należy unikać rozmów dotyczących polityki, szczególnie tej związanej z Turcją, Cyprem i Macedonią Północną.

Oferta wyjściowa powinna być realistyczna, ale należy również uwzględnić pole do manewru. Grecy zazwyczaj niechętnie akceptują wstępną propozycję jako końcową. Greccy negocjatorzy bardzo lubią targować się i robią to w sposób żywiołowy. Należy mieć zatem zachowany bezpieczny margines na dokonanie ustępstw. Dużo czasu zabiera zazwyczaj wynegocjowanie warunków kredytowych i cen. Rozmawiając z Grekami należy pokierować rozmową tak, aby mieli przekonanie, że każda decyzja należy do nich. Przy ustępstwach dokonywanych na korzyść Greków należy okazywać niezadowolenie, co da naszym parterom poczucie satysfakcji.

Gestykulacja

Grecy są narodem bardzo żywiołowym, uwielbiają głośno rozmawiać i gestykulować. Zazwyczaj utrzymują bardzo mały dystans w kontaktach interpersonalnych. Należy pamiętać, że tradycyjny grecki gest oznaczający „nie”, to skinie głową w naszej kulturze oznaczające „tak”, natomiast greckie „tak” to poruszanie głową w prawo i w lewo, które w naszej kulturze oznacza „nie”. W trakcie rozmowy należy utrzymać ze swoim parterem biznesowym stały kontakt wzrokowy. Kontakty w postaci dotyku, np. poklepanie się po plecach, są często spotykane także w relacjach biznesowych.

Wręczanie i przyjmowanie upominków

Partnerom biznesowym nie należy wręczać podarunków podczas pierwszego spotkania. Tak jak i w innych państwach, również i w Grecji dobrymi upominkami będą drobiazgi kojarzące się z Polską (alkohol, kosmetyki, akcesoria biurowe), ale także dobra butelka wina lub inny alkohol czy czekoladki. W wypadku zaproszenia do domu partnera biznesowego, zalecanymi upominkami są: słodkości i alkohol dla Pana domu (w Grecji polska wódka cieszą się dużym uznaniem), bukiet kwiatów dla żony gospodarza oraz drobne upominki dla jego dzieci.