Bałkany – szanse i pułapki dla polskich eksporterów, część 1/2

Bałkany to region kontrastów, gdzie spotykają się wpływy wschodnie i zachodnie, a kultura biznesu w dużej mierze opiera się na relacjach osobistych. Albania, Serbia, Grecja, Chorwacja, Macedonia Północna i Bułgaria oferują wiele możliwości eksportowych i inwestycyjnych, ale nie brakuje też sektorów, które okazują się trudne do zdobycia.

Dla eksportera Bałkany są nie tylko obiecującym rynkiem zbytu, ale także wyzwaniem wymagającym umiejętnego doboru strategii i dostosowania się do lokalnych realiów.

Albania – dynamiczny rozwój i otwarte drzwi dla inwestorów

Branże perspektywiczne
Albania przeżywa boom budowlany – w Tiranie powstają apartamentowce sięgające 30 pięter, a na wybrzeżu hotele i wille dla rozwijającej się turystyki. Polskie firmy mogą znaleźć szanse w sprzedaży materiałów budowlanych i wykończeniowych (płytki, okna, armatura). Rolnictwo wymaga modernizacji – szczególnie maszyn i nowych technologii. Szanse istnieją także w sektorze chemicznym, eksporcie wyrobów tytoniowych i plastikowych. Energetyka z kolei przestawia się z elektrowni wodnych na fotowoltaikę – już dziś Albania ma największą farmę słoneczną na Bałkanach.

Branże trudne
Choć formalnie bariery wejścia są niewielkie, rynek detaliczny pozostaje zamknięty. Kilka podmiotów dominuje handel, co utrudnia wejście nowych graczy. Warto też pamiętać, że kultura biznesowa opiera się na osobistych kontaktach – próby współpracy oparte wyłącznie na e-mailach kończą się fiaskiem.

Serbia – rynek wymagający cierpliwości

Branże perspektywiczne
Serbia to rynek trudny, ale wart wysiłku. Największe szanse dla polskich firm tkwią w sektorze budowlanym i energetycznym – szczególnie w energii słonecznej i wiatrowej. Perspektywiczne są także niszowe technologie przemysłowe, które odpowiadają na rosnące potrzeby modernizacji.

Branże trudne

Do trudnych należy na pewno branża meblowa– kraj posiada silną lokalną produkcję, więc szanse na ekspansję są niewielkie oraz tworzyw sztucznych ponieważ Serbia sama produkuje plastik, co zamyka rynek na import. Trudno ma także ma branża kosmetyczna – polskie marki nie odniosły sukcesu (problemem jest estetyka opakowań – minimalistyczne projekty popularne na Zachodzie nie trafiają w gust serbskich konsumentów, którzy preferują design „na bogato” – złoto, czerń, zdobienia).

Grecja – turystyka i HoReCa jako motor gospodarki

Branże perspektywiczne
Turystyka odpowiada za ponad 25 proc. PKB i zatrudnia co czwartego Greka. W 2024 r. kraj odwiedziło 36 mln turystów, a prognozy wskazują na dalsze wzrosty. To generuje ogromne zapotrzebowanie na wyposażenie hoteli, restauracji i kawiarni: meble, tekstylia (także odporne na warunki atmosferyczne), sprzęt kuchenny i produkty spożywcze w dużych opakowaniach. Sektor budowlany odradza się po latach kryzysu – przykładem jest projekt 15-minutowego miasta w Atenach wart 8 mld EUR.

Branże trudne
Nie ma sektorów całkowicie zamkniętych, jednak trzeba pamiętać o sezonowości rynku – w miesiącach letnich partnerzy koncentrują się na obsłudze turystów, a nie na wprowadzaniu nowych produktów. FMCG i „spożywka” wymagają ponadto elastyczności logistycznej (większe opakowania, dłuższy termin przydatności do spożycia).

Chorwacja – gospodarka zależna od turystyki

Branże perspektywiczne
Chorwacja to niewielki rynek wewnętrzny (ok. 3,8 mln mieszkańców), ale przyciąga aż 20 mln turystów rocznie. Sektor turystyczny i jachtowy stwarzają szanse dla polskich firm – przykładem jest sukces polskiej marki Nawikole, która eksportuje pontony i akcesoria jachtowe. Dobrze radzą sobie także polskie kosmetyki i sektor budowlany.

Branże trudne

Branże trudne to przede wszystkim sektor FMCG i żywności, gdzie polskie produkty nie cieszą się dobrą opinią. Chorwaci są silnie przywiązani do lokalnych marek, nawet jeśli są one droższe od importowanych. W przypadku szeroko pojętej spożywki dodatkowym ryzykiem są protesty społeczne oraz presja na regulację cen, podobnie jak miało to miejsce na Węgrzech.

Bułgaria – atrakcyjne otoczenie podatkowe i logistyczne

Branże perspektywiczne
Położenie Bułgarii – od portów Adriatyku, przez wybrzeża Morza Czarnego, aż po granicę z Turcją – sprawia, że staje się naturalną bramą na rynki azjatyckie, co stwarza ogromne możliwości dla polskich firm. Potencjał leży w rolnictwie, HoReCa, budownictwie oraz energetyce. Korzystnym czynnikiem jest CIT na poziomie 10 proc. i możliwość tworzenia struktur holdingowych.

Branże trudne
Największym problemem jest brak wykwalifikowanej siły roboczej – projekty wymagające wielu pracowników mogą napotkać bariery. Wymagana jest również gotowość do intensywnego, ponieważ same formalne procedury nie wystarczą, by odnieść sukces.

Macedonia Północna – atrakcyjny rynek z perspektywą wejścia do UE

Branże perspektywiczne

Macedonia Północna ma strategiczne położenie na Bałkanach i dynamicznie rozwija współpracę gospodarczą z zagranicznymi partnerami. Aspiracje do członkostwa w Unii Europejskiej oraz rosnące zainteresowanie inwestorów sprawiają, że rynek ten oferuje duży, niewykorzystany potencjał, zwłaszcza w sektorach energetycznym, wodno-ściekowym, ekologicznym oraz infrastrukturalnym.

Trudności to silnie rozwinięta szara strefa, mimo pozytywnych reform strukturalnych. Kraj aktywnie poszukuje doradztwa i partnerstwa w obszarach transformacji.

W części 2/2 m.in.: jak prowadzić biznes na Bałkanach, kultura relacyjna, bariery formalne i nieformalne oraz możliwości inwestycyjne.

Część 2/2 artykułu tutaj

Źródło: Webinarium PAIH „Szanse eksportowe na Bałkanach – wyzwania i możliwości dla przedsiębiorców z Podkarpacia”