Artykuł

Polscy eksporterzy w czasach niepewności – raport PIE

04.08.2025

66 proc. polskich eksporterów odczuło w 2024 roku skutki globalnego spowolnienia. Mimo to wiele firm wdraża innowacje, interesuje się rynkiem ukraińskim i powoli wchodzi w cyfrową sprzedaż. Jak wygląda dziś profil polskiego eksportera?

Raport Polscy eksporterzy w czasach niepewności przygotowany przez Polski Instytut Ekonomiczny (Point Paper 4/2025) pokazuje, że choć sytuacja firm eksportujących poprawia się, skutki globalnego spowolnienia wciąż są odczuwalne. W 2024 roku 66 proc. eksporterów deklarowało negatywny wpływ warunków gospodarczych, co stanowi spadek w porównaniu do 80 proc. w 2023 roku.

Najbardziej dotkliwie odczuły to małe firmy oraz te z branż takich jak produkcja mebli czy wyroby mineralne niemetaliczne. Czynnikami najbardziej obciążającymi były wciąż niski popyt zagraniczny, koszty pracy oraz niekorzystny kurs walutowy.

Cena wciąż króluje – strategie eksportowe

Eksport z Polski opiera się głównie na konkurencji cenowej. Ponad 53 proc. firm zadeklarowało, że stosuje strategię opartą na cenie lub cenie z elementami pozacenowymi. Jedynie 3 proc. koncentruje się na strategii pozacenowej.

W szczególności firmy z niskim poziomem zaawansowania technologicznego i mikroprzedsiębiorstwa skłaniają się ku rywalizacji przez cenę. To może w dłuższej perspektywie osłabiać ich pozycję wobec konkurencji z krajów o niższych kosztach pracy.

Rynki eksportowe – dominacja UE, rosnące zainteresowanie Ukrainą

W 2024 r. 36 proc. eksporterów wskazało Niemcy jako główny kierunek sprzedaży. Istotne znaczenie miały też inne kraje UE, w tym Grupa Wyszehradzka (12 proc.) i Francja (5 proc.). Rynki pozaeuropejskie pozostają marginalne, ale aż 40 proc. firm wyraziło chęć rozpoczęcia lub wznowienia eksportu na Ukrainę po zakończeniu wojny.

To zainteresowanie dotyczy przede wszystkim firm z branży maszynowej, chemicznej i spożywczej. Inwestycje w Ukrainie planuje jednak zaledwie 6 proc. firm.

Innowacyjność i nowe technologie, ale z hamulcem

Choć firmy eksportowe są bardziej innowacyjne niż przeciętne polskie przedsiębiorstwa (57 proc. wobec 32 proc. wg GUS), to odnotowano spadek udziału firm wprowadzających innowacje w porównaniu z latami 2022-2023.

Najczęściej innowacje dotyczą nowych produktów, a liderami są firmy z sektora maszynowego i chemicznego. Co istotne, zaledwie 11 proc. firm wykorzystuje sztuczną inteligencję, a 20 proc. rozważa jej wdrożenie.

Coraz popularniejsze stają się technologie ERP (52 proc.), Big Data i chmura obliczeniowa. Spada natomiast zainteresowanie drukiem 3D. Dane pokazują, że cyfrowa transformacja postępuje powoli, choć świadomie.

Cyfrowy niedobór i co dalej?

65 proc. eksporterów nie korzysta z żadnych narzędzi promocji ani sprzedaży internetowej. Ci, którzy to robią, stawiają przede wszystkim na strony www w języku angielskim i reklamy w mediach społecznościowych.

To oznacza, że dla wielu firm eksport wciąż pozostaje tradycyjny i analogowy. Tymczasem globalni konkurenci coraz częściej wykorzystują e-commerce, marketplace’y i automatyzację obsługi klienta.

Wnioski dla eksporterów i instytucji wsparcia

Z raportu PIE płyną jasne rekomendacje:

• eksporterzy powinni dywersyfikować strategie poza konkurowanie ceną,
• potrzebne są szkolenia i wsparcie w obszarze cyfryzacji i AI,
• instytucje wspierające eksport mogą kierować ofertę pomocową do firm zainteresowanych podnoszeniem innowacyjności.

Raport pokazuje też, że mimo trudnych warunków wiele firm potrafi się adaptować. Kluczem do sukcesu w najbliższych latach będzie jednak nie tyle dostosowanie się do warunków, co ich aktywne kształtowanie.

Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny – Polscy eksporterzy w czasach niepewności, Point Paper 4/2025