Wirtualne Targi Wodorowe PAIH – Budujemy Otwartą Gospodarkę Wodorową

Wodór coraz mocniej przenika do świadomości społeczeństw jako nośnik energii w niedalekiej przyszłości. Jest to, podobnie jak elektromobilność, stopniowo rozwijający się megatrend, który zrewolucjonizuje nie tylko środowisko życia ludzi poprzez znaczący wpływ na ograniczenie ilości szkodliwych emisji, ale przede wszystkim zmieni oblicze licznych gałęzi gospodarki poprzez jego zastosowanie w różnych dziedzinach produkcji, transporcie oraz energetyce.

Unia Europejska, realizując postanowienia zawarte w programie Europejskiego Zielonego Ładu wydała 8 lipca 2020 r. komunikat o nazwie: „Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu”. W dokumencie tym w sposób wyraźny określa kolejne fazy rozwoju gospodarki wodorowej w ramach Wspólnoty.

W pierwszej fazie, w latach 2020–2024, celem strategicznym jest zainstalowanie zasilanych energią ze źródeł odnawialnych elektrolizerów o mocy co najmniej 6 GW, które mogą wyprodukować nawet 1 milion ton wodoru odnawialnego w UE28.

W drugiej fazie, w latach 2025–2030, wodór musi stać się nieodłączną częścią zintegrowanego systemu energetycznego. Strategicznym celem jest zainstalowanie do 2030 r. zasilanych energią ze źródeł odnawialnych elektrolizerów o mocy co najmniej 40 GW, które mogą wyprodukować nawet 10 milionów ton wodoru odnawialnego w UE29. Oczekuje się, że w tej fazie wodór odnawialny stanie się stopniowo konkurencyjny pod względem kosztów w stosunku do innych form produkcji wodoru.

W trzeciej fazie, od 2030 r. do 2050 r., technologie związane z wodorem odnawialnym powinny osiągnąć dojrzałość i być wdrażane na dużą skalę w celu dotarcia do wszystkich sektorów, w których trudno doprowadzić do obniżenia emisyjności, i w przypadku których inne rozwiązania mogą być niewykonalne lub bardziej kosztowne.

Polska Strategia Wodorowa

Ambitnym celom KE próbuje obecnie sprostać opublikowana 7 grudnia 2021 r. w Monitorze Polskim „Polska Strategia Wodorowa” (dalej PSW). W dokumencie tym wskazano 6 celów szczegółowych:

• cel 1 – wdrożenie technologii wodorowych w energetyce i ciepłownictwie;
• cel 2 – wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie;
• cel 3 – wsparcie dekarbonizacji przemysłu;
• cel 4 – produkcja wodoru w nowych instalacjach;
• cel 5 – sprawny i bezpieczny przesył, dystrybucja i magazynowanie wodoru;
• cel 6 – stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego.

Ze względu na bliski termin realizacji pierwszej fazy rozwoju gospodarki wodorowej określonej przez Unię Europejską realizacja celów przez Polskę skupia się na horyzoncie czasowym do roku 2030.

Wskaźnikami osiągnięcia celów PSW do 2030 r. będą:

• zainstalowana moc instalacji do produkcji niskoemisyjnego wodoru: 50 MW do 2025 r. i 2GW do 2030 r.;
• liczba dolin wodorowych: co najmniej 5;
• liczba będących w użyciu autobusów wodorowych: 100-250 do 2025 r. i 800-1000 do 2030 r.;
• liczba stacji wodoru: min. 32  do 2025 r.;
• zawarcie Porozumienia na rzecz budowy gospodarki wodorowej (zawarte 14.10.2021 r.);
• stworzenie Ekosystemu Innowacji Dolin Wodorowych;
• utworzenie Centrum Technologii Wodorowych.

Skala i zasięg projektowanych zmian przyczyni się do znaczących zmian w gospodarce oraz uplasuje pozycję Polski jako znaczącego promotora zmian technologicznych w Europie. Wymaga ona jednak skoordynowania działań i licznych inicjatyw ze strony administracji rządowej, biznesu, oraz organizacji otoczenia biznesu, w tym m.in. izby gospodarcze, branżowe czy też wyspecjalizowane rządowe agencje jak PAIH, KUKE, ARP, BGK, PARP i inne podmioty z grupy PFR.

Wirtualne Targi Wodorowe PAIH

W odpowiedzi na zarysowane powyżej wyzwania PAIH zrealizowała Wirtualne Targi Wodorowe (dalej WTW), które odbyły się w dniach 6-7 kwietnia 2022 r. Ich celem była promocja polskich przedsiębiorstw oraz krajowych inicjatyw wodorowych, stworzenie dogodnych warunków do nawiązywania  relacji biznesowych przez uczestników, budowa wizerunku Polski jako rynku technologicznego, przyciągnięcie uwagi podmiotów zagranicznych (w tym inwestorów oraz organizacji branżowych), jak również mapowanie krajowych i zagranicznych firm wodorowych. Wydarzenie miało charakter dualny:

• Targi w ramach platformy wirtualnej – polskie i zagraniczne firmy mogły wystawić swoją ofertę za pośrednictwem nieodpłatnego stoiska w ramach wirtualnej platformy targowej.
• Wodorowa konferencja branżowa – równolegle z targami odbyła się wodorowa konferencja branżowa. Obejmowała ona sześć bloków tematycznych, w ramach których eksperci branżowi, przedstawiciele biznesu, świata nauki oraz administracji omawiali tematy istotne dla rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce, Europie i na świecie.

Sukces Wirtualnych Targów Wodorowych PAIH

Targi okazały się sukcesem. Pomimo relatywnie niewielkiej liczby wystawców (37 zarejestrowanych podmiotów) wirtualne wydarzenie targowe odwiedziło ponad 1500 gości. Natomiast konferencję towarzyszącą obejrzało 647 osób. Całe wydarzenie spotkało się z bardzo pozytywnym odbiorem branży i można powiedzieć, że udało się wykuć nowy brand – Wirtualnych Targów Wodorowych, które będą platformą wymiany poglądów na temat budowania Otwartej Gospodarki Wodorowej. Stanowić one również będą łatwo dostępną platformę służącą szerokiej promocji polskiej branży wodorowej w ramach społeczności międzynarodowej.

Wodorowe panele tematyczne

Nie mniej pozytywny był wydźwięk paneli tematycznych. Prognozy wskazują, że Europa może produkować zielony wodór o cenie konkurencyjnej względem rosnących cen energii oraz innych jego rodzajów (przede wszystkim wodoru tzw. szarego). Konflikt na Ukrainie przyspieszył rozwój regulacji na poziomie europejskim. Pojawiła się koncepcja REPower EU, której celem jest zabezpieczenie obywateli Unii poprzez zapewnienie dostępu do zdywersyfikowanych źródeł czystej energii, operujących w ramach wspólnoty. Nowego znaczenia nabrała w całej Europie kwestia bezpieczeństwa dostaw, utrzymania poziomu cen oraz uniezależnienie się kontynentu od dostaw gazu z Rosji. Pojawiły się również niezwykle ambitne cele, zakładające zużycie w UE 20 mln ton wodoru rocznie do roku 2030, co oznacza czterokrotny wzrost w stosunku do wcześniej wskazywanych celów. Przy czym zakłada się tutaj import wodoru wielkości ok. 50 proc. spoza UE, bez wyszczególnienia konkretnego miejsca. Eksperci wskazywali jednak na możliwość produkcji tego gazu na Ukrainie, co daje szansę nowopowstającej branży przynajmniej częściowo wziąć udział w odbudowie po trwającym obecnie konflikcie.

Ramy prawne gospodarki wodorowej

Jak zapewniał minister Adam Guiborge Czetwertyński Polska mocno działa na poziomie legislacyjnym w celu maksymalnego ułatwienia realizacji postawionych celów. Przedstawiciele agencji wykonawczych i organizacji branżowych zgodnie podkreślali konieczność wypracowania ram prawnych dających możliwość angażowania się w budowę gospodarki wodorowej możliwie szerokiej grupie przedsiębiorców. Równolegle niezwykle ważne jest zapewnienie finansowania nowopowstających inicjatyw. Unia Europejska planuje wygenerować blisko 1 bilion euro w postaci licznych funduszy i programów, które mają służyć finansowaniu budowy Otwartej Gospodarki Wodorowej. W kraju przygotowaniem do rozsądnego zarządzania dystrybucją tych środków zajmują się liczne instytucje. W Polsce istnieje już sześć Dolin Wodorowych, których celem będzie integrowanie branży. Motorami napędowymi będą w ramach tych Dolin wielkie podmioty już teraz realizujące projekty wodorowe (jak Orlen czy Grupa Azoty), jednak celem nadrzędnym jest pobudzenie działania licznych firm z sektora MŚP, które potrzebują finansowania, żeby zrealizować swoje projekty. Naprzeciw temu wyzwaniu wychodzą liczne instytucje, jak Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, banki, jak Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Ochrony Środowiska, Europejski Bank Inwestycyjny czy też agencje wykonawcze państwa, również z Grupy PFR, oraz liczne podmioty komercyjne. Jest to oczywiście początek drogi, jednak sektor finansowy w sposób widoczny wyczuł ten gwałtownie ewoluujący trend.

Wodór w przemyśle

Ważnymi poruszanymi tematami były również zastosowania wodoru w poszczególnych działach gospodarki – m.in. w transporcie kołowym, szynowym i morskim, w ramach którego realizowanych jest w UE ok. 19 proc. projektów. Przede wszystkim jednak najistotniejsze jest zastosowanie wodoru w produkcji przemysłowej. Ta ostatnia wymagać będzie wytwarzania ogromnych ilości tego nośnika energii i już w tej chwili rodzi to wiele problemów. Przede wszystkim ograniczoną podaż elektrolizerów, na których zakup trzeba czekać ok. 3 lat i okres ten stopniowo się wydłuża. Dlatego należy rozważać alternatywne sposoby wytwarzania, np. omawiane w trakcie panelu „Hydrogen R&D Kierunki Badań technologii wodorowych” m.in. pętle wodorowe lub wytwarzanie wodoru z osadów ściekowych. Wyzwaniom technologicznym związanym z wytwarzaniem i zastosowaniem wodoru przyglądali się w ramach paneli przedstawiciele biznesu i nauki. Podkreślano również konieczność kompleksowego i funkcjonalnego podejścia do tworzenia instalacji wodorowych, np. łączenia wytwarzania wodoru z instalacjami ciepłowniczymi, lub też użyciem wodoru jako czynnika chłodzącego.

Logistyka i bezpieczeństwo eksploatacji

Ważne tematy poruszane były w ramach paneli dotyczących logistyki wodoru i kwestii bezpieczeństwa w eksploatacji tego surowca. Bez wątpienia bez odpowiednich regulacji w tym zakresie trudno będzie mówić o dalszym rozwoju branży. Na szczególną uwagę zasługują również kwestie kształcenia kadr przyszłości – młodych pokoleń Polek i Polaków, którzy będą pracować w ramach nowej branży.

Branża ma o czym myśleć

Wirtualne Targi Wodorowe wyznaczyły perspektywę dyskusji branży na cały rok. Poruszane zagadnienia były omawiane również w trakcie innych wydarzeń wodorowych w Polsce. Przyczyniły się również do dalszej integracji branży. Można więc spodziewać się powtórzenia inicjatywy w przyszłym roku, być może z większym rozmachem, przy zaangażowaniu wszystkich podmiotów z Grupy PFR.

Wszystkie rozmowy panelowe można obejrzeć poprzez stronę startową Wirtualnych Targów Wodorowych.

Rola Grupy PFR w budowaniu Otwartej Gospodarki Wodorowej

Grupa PFR, a w jej ramach Polska Agencja Inwestycji i Handlu, może odegrać szczególnie istotną rolę w procesie zmiany technologicznej. Rozbudowana sieć kontaktów krajowych, rozwijana drogą praktycznych przedsięwzięć, zbudowała pozycję Grupy i zgromadzonych w jej ramach podmiotów jako instytucji o charakterze eksperckim. Pomaga to na sprawne inicjowanie przedsięwzięć oraz gromadzenie wokół nich podmiotów gospodarczych, które dzięki rozbudowanej sieci Zagranicznych Biur Handlowych PAIH można sprawnie realizować we współpracy z podmiotami z innych krajów.

Istotną rolę w ramach inicjowanych projektów będą spełniać również inne podmioty, jak KUKE, BGK, i Fundusze PFR. Podmioty te dysponują środkami oraz unikalnymi narzędziami, które pozwolą na zwiększenie dynamiki rozwoju sektora. W ramach WTW poruszana była np. kwestia budowania kompleksowych narzędzi finansowych, które zakładałyby finansowanie oraz ubezpieczenie podmiotu pożyczającego pieniądze. Niezwykle ważna jest również rola PARP i ARP jako agencji, które skupiają i rozwijają wiele polskich spółek mających potencjał stania się motorem zmian. W procesie budowania gospodarki wodorowej wykorzystanie powyższych atutów może znacząco przyczynić się do pozyskiwania z rynków zagranicznych wysokotechnologicznych inwestycji bezpośrednich, nowych technologii, promocji polskich firm wodorowych, kooperacji inicjatyw branżowych oraz przyciągania kapitału, bardzo potrzebnego polskim firmom do rozbudowy ich działalności. Działania te są niezwykle ważne i potrzebne, szczególnie w krytycznym momencie konstytuowania się krajowego rynku wodoru. Mogą być również podstawą do zainicjowania dyskusji w ramach Grupy PFR na temat zwiększenia koordynacji działań w tym zakresie.

Autor: Grzegorz Gałczyński, menedżer ds. branż strategicznych w Centrum Eksportu PAIH S.A.